انقلاب صنعتی چهارم؛ بازاندیشی در روش‌های بازاریابی

کانی مگ، محمد قهرمانی کوشان- توانایی پیوند میلیاردی مردم، از راه تلفن همراه، با توان بالای پردازش و گنجایش بسیار و دسترسی به دانش، امکاناتی بی‌کران پدید می‌آورد و این امکانات با پدیدار شدن پیشرفت‌های فناوری در رشته‌هایی مانند هوش مصنوعی، روباتیک، همه چیز در شبکه، خودروهای خودکار، چاپ سه بعدی، فناوری نانو، بیوتکنولوژی، دانش مواد، ذخیره انرژی و محاسبات کوانتومی چند برابر خواهد شد. آندره جاکوب (André Jacques) استاد Porto Business School  معتقد است در انقلاب صنعتی چهارم خریداران، مصرف کنندگان یا بنگاه‌ها، بیشترو بیشتر در کانون اقتصاد جای می‌گیرند. اصل همه کارها هم در راه بهبود روش خدمت رسانی به خریداران است. اکنون فراورده‌ها و خدمات با توانایی‌های دیجیتالی افزایش می‌یابد که بر ارزش این توانایی‌ها می‌افزاید. فناوری‌های نوین، با دگردیسی در نگهداری از دارایی‌ها به کمک آمار و آنالیز، آن‌ها را با دوام‌تر و برگشت‌پذیرتر می‌کند. جهان با خریداران ورزیده، پایگاه اطلاعاتی پیشه‌ها و بازده دارایی‌ها به کمک آنالیز، به ویژه با شتابی که این نوآوری و گسل انجام می‌شود، نیازمند ساختار نوینی از همکاری است. پیدایش زیرساخت‌های نوین جهانی و الگوهای نوین کاری، سرانجام به اینجا می‌رسد که باید درباره توانایی، فرهنگ و ساختارهای سازمانی بازاندیشی شود.

ویژگی‌های بازاریابی در انقلاب صنعتی چهارم

وقتی سیستم تولید و توزیع  تغییر شگفت انگیزی پیدا می‌کند؛ نباید تصور داشت که  بازاریابی هم‌چنان بر همان مدار سابق باقی مانده و می‌تواند با روش‌های سنتی به حیات خود ادامه دهد. در انقلاب صنعتی چهارم بازاریابی به صورت مستقیم بر روی روحیه مصرف کننده تمرکز می‌کند. این روحیه مشتریان است که قوانین جدید بازاریابی را کشف می‌کند.

دنیای جدید، دنیای داده‌ها است. قوانین جدید بر اساس همین داده‌ها کشف می‌شوند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که شرکت‌ها باید پایگاه‌هایی برای ضبط احساسات و نظرات مشتریان داشته باشند. این احساس و نحوه برخورد مشتری با محصول می‌تواند مسیر تازه تولید و ارائه محصول و خدمات باشد. شرکت‌های هوشمند در انقلاب صنعتی چهارم آینده انتخاب مشتری را شکل می‌دهند. یافتن احساسات و بازخورد مشتریان اصلا کار دشواری نیست. رسانه‌ها و داده‌های بسیاری در جهان هستند که به کمک شرکت‌ها می‌آیند. تغییرات و تحول جهانی هر چند سال یک جنبش بازاری جدید را به ارمغان می‌آورد، اما بازاریابان با تجربه می‌دانند که این بار متفاوت است. در انقلاب صنعتی چهارم دیگر قوانین نیستند که تغییر کرده‌اند، بلکه مشتریان مهم‌ترین تغییر این انقلاب جهانی هستند. به همین دلیل هم بازاریابی باید ۴٫۰ شود. به عبارتی یک چارچوب جامع مبتنی بر چشم انداز دنیای واقعی مصرف‌کننده ترسیم شود.

رسانه‌های اجتماعی بازوی انقلابی بازاریابی ۴٫۰

در بازاریابی ۴٫۰ رسانه‌های اجتماعی انقلابی در دنیای بازاریابی به وجود آورده‌اند. بازاریابی دیجیتال و تکنولوژی در حال تغییر نحوه کار بازاریاب‌ها است. «کاتلر» پدر علم بازاریابی مدرن معنتقد است«در بازاریابی ۴٫۰، به ویژه از لحاظ پیشرفت‌های تکنولوژیکی، خیلی از اتفاقات گذشته رخ داده است. در حالی که تکنولوژی‌ها لزوما جدید نیستند، آن‌ها در سال‌های اخیر همگام بوده و آثارجمعی از این همگرایی تا حد زیادی برروی شیوه‌های بازاریابی در سراسر جهان تاثیر گذاشته است. واضح است که خریدار دارای قدرت بیشتری نسبت به گذشته است.»

مفهوم بازاریابی ۴٫۰

«کاتلر» می‌گوید« بازاریابی ۴٫۰ رویکرد تازه از بازاریابی است که ترکیبی از تعامل آنلاین و آفلاین بین شرکت‌ها و مشتریان را عنوان می‌کند.» در اقتصاد دیجیتال، تعامل دیجیتال به تنهایی کافی نیست. در حقیقت، در یک دنیای آنلاین به طور آنلاین، لمس آفلاین، تمایزی جدی وجود دارد. . بازاریابی ۴٫۰ سبک‌ها و روش‌ها را با مواد ترکیب می‌کند. انقلاب‌های صنعتی حوادث مهمی هستند.

وقتی نگاه دقیق به سرعت شگفت انگیز دیجیتال‌سازی در صنعت امروز داریم، دیگر نام به نظر نمی‌آید. دیگر شخصیت‌ها نسیتند که تاثیرگذارند؛ بلکه سرعت تغییر تکنولوژی است که از ایده تولید محصول تا بازاریابی و فروش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نشانه‌ای از تغییرهای فراگیر است که به سرعت در حال تبدیل شدن به منش و روش  بسیاری از شرکت‌ها است. البته برخی شرکت‌ها ممکن است در جریان تند و سرریع این تغییرها غافلگیر شوند.  

جایگاه بازاریابی موج چهارمی در ایران

شرایط جدید، فرصتی برای انتخاب ندارد. شرکت‌های ایرانی برای ادامه و بقا باید روش‌های بازاریابی خود را همانند روش‌های تولید تغییر دهند. اصطلاح صنعت ۴٫۰ به ترکیب چندین نوآوری بزرگ در فناوری دیجیتال اشاره دارد که همگی به بلوغ رسیده‌اند و همه به دنبال تبدیل شدن به  بخش‌های  اصلی تولید هستند. این فناوری‌ها که دنیا را دگرگون کرده، شامل رباتیک پیشرفته و هوش مصنوعی است. سنسورهای پیچیده پردازش ابری، اینترنت اشیا، گرفتن اطلاعات و تجزیه و تحلیل، ساخت دیجیتال (از جمله چاپ ۳D)، انواع نرم افزارها که به عنوان یک سرویس ارائه می‌شوند، صنعت ۴٫۰ را شکل داده‌اند و تمامی این عوامل بر بازاریابی و مدل‌های آن در شرکت‌ها تاثیر می‌گذارند. هیچ شرکتی دیگر نمی‌تواند به اینترنت اشیاء فکر نکند و یا نسبت به فناوری رباتیک بی‌تفاوت باشد. گوشی‌های هوشمند و سایر دستگاه‌های تلفن همراه، سیستم عامل،هایی که از الگوریتم‌ها برای انتقال وسایل نقلیه استفاده می‌کنند (از جمله ابزارهای ناوبری، برنامه‌های به اشتراک‌گذاری سواری، خدمات تحویل و سواری و وسایل نقلیه مستقل) همگی نشان را انقلاب صنعتی چهارم دارند که به کشور ایران هم آمده است. در کشور سیستم حمل و نقل داخل شهری با استفاده از اپلیکیشن انجام می‌شود و این به معنای تغییر سیستم‌ها در راستای انقلاب صنعتی چهارم است. کم کم سیستم حمل و نقل برون شهری، حتی جابه جایی مواد در معادن هم موج چهارمی می‌شود.

ادغام دنیای فیزیکی و مجازی در انقلاب صنعتی چهارم

ترکیب تمامی عناصر انقلاب صنعتی چهارم  در سیستم بازاریابی موثر است. این تکنولوژی‌ها اغلب به صورت جداگانه در نظر گرفته می‌شوند؛ اما زمانی که آن‌ها با هم متحد می‌شوند، دنیای فیزیکی و مجازی را ادغام می‌کنند.این تغییر، شرکت‌ها را  قادر می‌سازد یک راه جدید قدرتمند برای سازماندهی عملیات تولید تا فروش داشته باشند. آوردن قابلیت اطمینان و سرعت نرم افزار برای تولید ماشین آلات در مقیاس بزرگ، تغییر در سیستم و زنجیره تولید و توزیع  بدون شک مرحله بازاریابی را هم تغییر می‌دهد. همه موارد ذکر شده در معدن و توسعه آن اثر مستقیم دارد. بازاریابی در انقلاب صنعتی چهارم از دوره تبلیغات دهان به دهان گذر و به دنیای دیجیتال پای گذاشته است.

 در مدل صنعت ۴٫۰، طراحی و توسعه محصول در آزمایشگاه‌های شبیه سازی شده و استفاده از مدل‌های ساخت دیجیتال صورت می‌گیرد. بسیاری از مشکلات  محصولات تولید شده پس از طراحی و مهندسی شناسایی و تحلیل می‌شود. شبکه‌های ماشین آلات که جامعه صنعتی را به وجود آورده‌اند، واکنش‌های  متفاوتی در برابر تغییرات صنعتی نشان می‌دهند. خود این محصولات پایه انقلاب‌ صنعتی هستند.  

این زیرساخت‌های تکنولوژیکی هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد؛ اما درحال حاضر تولید را تغییر داده است. شرکت‌هایی که صنعت ۴٫۰ را در بر می‌گیرند شروع به ردیابی تمامی محصولات تولیدی در جهان کرده‌اند، پس از فروختن (به همان شیوه‌ای که نرم افزار به روز می‌شود) ارتقاء محصولات پیچیده را در دستور کار خود قرار می‌دهند. این شرکت‌ها درحال یادگیری سفارشی‌سازی توده‌ای هستند.

مبنای بازاریابی موج چهارمی

توانایی ساخت محصولات در دسته‌های مختلف از ویژگی‌های انقلاب صنعتی چهارم است. محصول موج چهارمی به طور کامل با مشخصات خریدار تولید می‌شود. همانطور که انقلاب صنعتی چهارم  پیشرفت می‌کند، این روند تسریع خواهد شد. بنابراین اختراع محصولات و خدمات جدید، از جمله راه‌های جدیدی برای مقابله با مشکلات امروز است. تغییرات اقلیمی و آلودگی، تقاضای انرژی، فشارهای شهرنشینی و مشکلات مربوط به جمعیت پیرامون، از تولید تا بازاریابی را تحت تاثیر خود قرار داده است. دیجیتال‌سازی روش‌های تولید تا توزیع بازاریابی را هم دگرگون کرده است. در بازاریابی موج چهارمی مانند بخش تولید باید به موضوع خلاقیت توجه ویژه‌ای داشت. بازاریابی موج چهارمی باید انتظارات مربوط به بازدهی سریع در نتایج کسب و کار را نشان دهد. یکی از این موراد صرفه‌جویی در هزینه‌ها است. صرفه‌جویی در هزینه‌ها عمدتا در نتیجه کارایی و ادغام تکنولوژی بیشتر است.

صنعت ۴٫۰ جایگزین سیستم‌های بیرونی وسیله‌ای برای مدیریت منابع انسانی و برنامه ریزی منابع سازمانی می‌شود که سازگاری ویژه‌ای با محیط سازمانی دارد. از آنجا که تجربه کاربر در سیستم‌های عملیاتی در سال‌های اخیر بهبود یافته است، کارکنان تمایل دارند با صنعت ۴٫۰ در ارتباط باشند. عمدتا با ارائه ویژگی‌های جدید دیجیتال و محصولات و یا معرفی تحلیل‌ها و دیگر خدمات دیجیتال جدید به مشتریان دستاوردهای تازه‌ای در بازاریابی به وجود می‌آید. علاوه بر این، در دسترس بودن اطلاعات در زمان واقعی شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا محصولات شخصی‌تر و راه‌حل‌های سفارشی را ارائه دهند که معمولا حاشیه‌های امنیت بیشتری را نسبت به پیشنهادهای تولید شده به وجود می‌آورد.

فرصت‌های بازاریابی در انقلاب صنعتی چهارم

فرصت‌های بازاریابی در انقلاب صنعتی چهارم این امید را به تولیدکننده می‌دهد تا سرمایه اولیه خود را در مدت زمان کوتاه‌تری بازگردانند. وقتی یک شرکت وارد انقلاب صنعتی چهارم می‌شود، مزایای آن به مراتب فراتر از گسترش دسترسی دیجیتالی یا فروش انواع جدیدی از محصولات و خدمات است. این شرکت، کارکنان و اکوسیستم را از تأمین کنندگان، شرکا، توزیع کنندگان و مشتریان به عنوان یک شبکه دیجیتالی متصل  و یکپارچه، به شبکه‌های دیگر در سراسر جهان تبدیل می‌کند. 

بازاریابی دیجتیال و کاربرد آن در معادن

دیجیتالیزاسیون سیستم مدیریت پیشرو است که خرده فروشان، مراکز توزیع، حمل و نقل، تولید کنندگان و تامین کنندگان را به هم متصل می‌کند. هراطلاعات شفافی در مورد سطوح عرضه، مکان‌های دیگر و سفارش‌ها را به صورت خودکار به دست می‌آورد و باعث تعمیر و نگهداری محصولات و تغییر در ارائه خدمات و ارتقا آن‌ها می‌شود. معادن در دسته کسب و کارهای B2B قرار می‌گیرند؛ اما نکته مهم این است که معادن هم باید مشتریان خود را از این به بعد دیجیتالی پیدا کنند. وقتی سیستم دیجیتالی می‌شود این خطر وجود دارد که کاهش تقاضا و کمبود یک زنجیره تامین به وجود آید؛ اما واقعیت این است که وقتی سیستم دیجیتالی و به روز می‌شود، زنجیره‌ای را قادر می‌سازد تا وقفه‌های ناگهانی  را جبران کند و به راحتی محصولات و خدمات جدید را در مکان‌های جغرافیایی خاص ارائه نماید. این مزیتی است که بازاریابی موج چهارمی برای معادن به ارمغان می‌آورد.

ویژگی‌های بازاریابی موج چهارمی برای معادن

مهم‌ترین اصل تبدیل شدن به یک متخصص تجزیه و تحلیل داده ها است. موفقیت یک معدن موج چهارمی بستگی به توانایی گروه بازاریابی در باز کردن گره‌های داده‌ها، تحلیل آن‌ها و استفاده از تجزیه و تحلیل در روش‌های خلاق و موثر است. روش‌هایی برای ترکیب داده‌ها از قسمت‌های مختلف کسب و کار وجود دارد. به عنوان مثال کیفیت، تدارکات و توابع مهندسی (که ممکن است قبل از این سیستم‌های مانیتورینگ جداگانه و ناسازگار باشند) باید ایجاد شود. این روش‌ها یک تمایز ویژه برای معدنی که محصول ارایه می‌کند و شرکت‌هایی که خریدار محصولات معدنی‌ هستند، ایجاد می‌کند. درست است که محصولات تولید شده در معادن به صورت مستقیم در اختیار مصرف کننده قرار نمی‌گیرد؛ اما  گروه بازاریابی باید یاد بگیرند که از داده‌ها برای طراحی سیستم‌های هوشمند بهره‌مند شوند. با استفاده از تجزیه و تحلیل زمان واقعی برای خلق محصولات به مشتریان را تعیین کنند و به طور مداوم فرآیندهای خود را بهبود بخشند.

تجریه و تحلیل داده‌ها در بازاریابی موج چهارمی

در یک کسب و کار موج چهارمی، چشم‌انداز اکوسیستم باید تصویب شود. راه‌حل‌های کامل محصول و خدمات برای مشتریان ساخته و با استفاده از مشارکت یا هماهنگ کردن سیستم عامل دانش و اطلاعات در تمامی بخش‌ها به اشتراک گذاشته شود. در موج چهارم باید به دنبال راه‌هایی برای برچیدن مرزهای شرکت با استانداردهای فنی بود. به طوری که از بخشی از سیستم عاملی که کنترل کامل آن‌ها در دسترس نیست هم به یک عامل سودآور و تاثیرگذار تبدیل شود. بزرگترین پیشرفت در عملکرد، هنگامی رخ می‌دهد که شما به طور فعال رفتار مصرف کننده را درک می‌کنید و می‌توانید یک نقش متمایز را برای شرکت خود در یک اکوسیستم پیچیده شرکا، تامین‌کنندگان و مشتریان ایجاد کنید. این مهم‌ترین اصل حرکتی در بازاریابی موج چهارمی است. بازاریابی موج چهارم بر روی تحلیل داده‌ها و مهارت استفاده کردن از آنها برای آینده استوار است.