کانی مگ، محمد قهرمانی کوشان-درست است سال ۹۹ به عنوان سال «جهش تولید» نام‌گذاری شد؛ اما عوامل داخلی و خارجی سدی در برابر جهش تولید در تمامی زمینه‌ها شد. شاخص‌های اقتصادی نه‌تنها خبری از جهش نمی‌دانند، بلکه تصویر دلگیری از وضعیت اقتصادی کشور به نمایش می‌گذاشتند. در این میان معادن و صنایع معدنی توانستند نسبت […]
کانی مگ، محمد قهرمانی کوشان-درست است سال ۹۹ به عنوان سال «جهش تولید» نام‌گذاری شد؛ اما عوامل داخلی و خارجی سدی در برابر جهش تولید در تمامی زمینه‌ها شد. شاخص‌های اقتصادی نه‌تنها خبری از جهش نمی‌دانند، بلکه تصویر دلگیری از وضعیت اقتصادی کشور به نمایش می‌گذاشتند. در این میان معادن و صنایع معدنی توانستند نسبت به سایر صنایع خوش بدرخشند و عملکرد مناسب‌تری نسبت به سایر صنایع داشته باشند.
آمار ارائه‌شده از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) نشان میدهد، در سال ۹۹ در حوزه اکتشاف و بهره‌برداری، علیرغم مشکلات موجود در انتخاب پیمانکاران حفاری به‌دلیل نوسانات نرخ ارز، توسعه اکتشافات با تمرکز بر مواد معدنی استراتژیک و ذخایر عمیق با بیش از ۷۰ هزار متر حفاری مغزه‌گیری، اخذ ۲۱ فقره پروانه اکتشاف و شش فقره گواهی کشف انجام شده است. همچنین فاز شناسایی و پی‌جویی شش پهنه و فاز شناسایی ۱۳ پهنه به اتمام رسید که در نهایت منجر به آزادسازی بیش از ۵۹ هزار کیلومترمربع از محدوده‌های بلوکه‌شده گردید.
در حوزه بهره‌برداری نیز مجتمع سرب و روی انگوران در زمینه تولید خاک روی در معدن روباز و در زمینه تولید خاک سولفیدی در بخش زیرزمینی با درصد تحقق به ترتیب ۹۲ درصدی و ۱۱۱ درصدی توانسته رشد قابل توجهی در زمینه تولید سال ۹۹ نسبت به برنامه اعلامی مجتمع داشته باشد. همچنین معدن طلای هیرد نیز در بخش تولید کانسنگ طلای هیرد با رکورد ۱۳۱ درصدی در زمینه تولید توانسته پیشرفت قابل توجهی را در کارنامه سال ۱۳۹۹ خود ثبت کند و با پیشرفت ۸۲ درصدی در بخش احداث کارخانه تولید شمش طلا خواهد توانست در سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسد.
نخلک در صدر اشتغال‌زایی
بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مدیریت و راهبری تعدادی از مجتمع‌های تحت پوشش خود را به بخش خصوصی واگذار کرد که مجتمع معدنی سرب نخلک و فروکروم جغتای از جمله آن‌هاست. از زمان واگذاری مجتمع معدنی سرب نخلک تاکنون رشد اشتغال، تولید و ایجاد طرح‌های توسعه و همچنین اکتشافات گسترده در این منطقه رخ داده است.
طی سالی که گذشت با احداث کارخانه تولید کنسانتره به ظرفیت ۱۲ هزار تن در سال و تخریب کارخانه قدیمی و احداث کارخانه جدید تولید کنسانتره به ظرفیت ۱۸۰۰ تن و با سرمایه‌گذاری مجموعاً ۴۰۰ میلیارد ریال، پیشرفت چشمگیری در حوزه معدن در سال ۹۹ ایجاد شد. در سال ۱۴۰۰ نیز برنامه‌ریزی برای افزایش سرمایه‌گذاری تا سقف ۱۵۰۰ میلیارد ریال صورت گرفته است.
در بخش توسعه نیز با توجه به شاخص عملکرد پیشرفت طرح‌های تجهیز و توسعه‌ای می‌توان به ۲۲ طرح توسعه‌ای با برآورد سرمایه‌گذاری حدود ۶۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان با نظارت واحد طرح و توسعه اشاره کرد. این طرح‌ها در حال اجرا و تجهیز بوده و طی سال ۹۹ با توجه به درصد پیشرفت فیزیکی این طرح‌ها، جذب سرمایه حدود ۴۵۸۰ میلیارد تومانی محقق شده است.
در امر پژوهش نیز طی سال ۹۹ شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران ۱۴ قرارداد پژوهشی به ارزش ۵۸۲۷ میلیون تومان با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی منعقد کرده است که نسبت به سال ۱۳۹۸، به ترتیب پیشرفت ۲۵۰ و ۵۳۰ درصدی را رقم زده است؛ از این نظر می‌توان گفت سال ۹۹، ایمپاسکو در بخش پژوهش درخششی را رقم زده است.
داخلی‌سازی ۱۶ قطعه اصلی
تولید داخلی و بومی سازی ۱۶ قطعه و تجهیز اصلی در مجتمع‌های تحت پوشش ایمپاسکو، بومی‌سازی و تولید داخلی دو ماده شیمیایی سیانور و کربن اکتیو و امکان‌سنجی جایگزینی مواد گرافتی به جای کربن فعال از دیگر اقدامات شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در سال ۹۹ بوده است. ضمن اینکه هشت پروژه پژوهشی در سال ۹۹ به اتمام رسید که نسبت به سال ۹۸ (که چهار پروژه بوده است) پیشرفت ۱۰۰ درصدی را تجربه کرده است.
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به لحاظ اقتصادی نیز در سال ۹۹، در کنار سایر ارکان جهت‌ساز به عنوان حلقه‌ای از زنجیره هدفمند و همسو با استراتژی‌های کلان، وظیفه جذب سرمایه و اجرای تصمیمات فروش محصولات و مواد معدنی مجتمع‌های تابعه را عهده‌دار شد که در این راستا می‌توان به فروش شمش طلا در بورس کالای ایران و افزایش حدود ۶۰۰ درصدی فروش نسبت به یکسال پیش از آن اشاره کرد.
همچنین برنامه‌ریزی و فروش ماده معدنی انگوران در بورس کالای ایران و افزایش ۲۶ درصدی آن نسبت به سال گذشته، بازاریابی و فروش صادراتی خاک فسفات، عرضه سنگ آهن در بورس کالای ایران و شناسایی و انجام مذاکرات متعدد با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز از جمله اقدامات مثبت اقتصادی شرکت تهیه و تولید موادمعدنی ایران طی سال ۱۳۹۹ بوده است.
افزایش یک میلیارد تنی ذخایر منابع معدنی مس ایران
طی سال ۱۳۹۹ با تلاش کارکنان صنعت مس کشور، یک میلیارد تن ذخیره جدید با عیار متوسط ۰.۵ درصد، اکتشاف و به دارایی‌هاد و ذخایر معدنی مس ایران اضافه شد. ضمن اینکه ۱۰۰ هزار متر حفاری اکتشافی انجام شده که نسبت به سال ۱۳۹۸، رشد ۵۰ درصدی و نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد ۲۵۰ درصدی داشته است. تا آخرین روزهای سال ۱۳۹۹ حدود ۷۳۰ میلیون تن ذخیره جدید با عیار ۰.۴۸ درصد در منطقه «سریدون» در استان کرمان اکتشاف شده و در منطقه سونگون در استان آذربایجان شرقی ۲۶۵ میلیون تن دیگر به ذخایر قبلی سونگون اضافه شده است.
واگذاری معادن بلوکه شده از طریق مزایده عمومی
واگذاری معادن بلوکه‌شده از طریق مزایده عمومی اقدام دیگری بود که وزارت صمت توانست در سال گذشته آن را انجام دهد. در وهله اول محدوده‌ها، پهنه‌ها و معادنی که به دلایل منابع طبیعی، حفاظت محیط‌زیست یا مشکلات فنی غیرفعال مانده‌اند، هدف نیستند؛ بلکه پهنه‌ها و محدوده‌هایی که مالک ندارند و بلااستفاده مانده، در چارچوب این طرح به عموم عرضه می‌شوند و به این ترتیب بخش معدن یک گام مهم در مسیر توسعه خواهد داشت.
قرار براین بوده است که واگذاری‌ها پیش از سال نو به شیوه سراسری در سطح کشور اجرایی شود، اما باتوجه به اینکه در شورای معادن استان‌ها در حوزه هر استان دو نفر نماینده مجلس عضویت دارند و به سبب مشغله نمایندگان مجلس در بحث بودجه در اواخر سال ۹۹، امکان برگزاری جلسات با این نمایندگان فراهم نشد و پیاده کردن طرح واگذاری محدوده‌های معدنی در غیبت نمایندگان (که در مجموع ۶۴ نفر هستند)، تا پیش از سال جدید میسر نشد.
نرخ تورم تولیدکننده بخش معدن
براساس آخرین آمار ارائه‌شده از سوی مرکز آمار، شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در سال ١٣٩٩ به ۵۳۱.۹ رسید که در مقایسه با همین اطلاع در سال ١٣٩٨، ۲۳۶ واحد افزایش داشته است.
شاخص مربوط به گروه استخراج زغال سنگ معادل ۵۰۲.۷، استخراج کانه‌های فلزی ۵٩۵.۴ و استخراج سایر معادن ٢٨٠.٩ است. شاخص هر سه گروه عمده در بخش معدن در مقایسه با سال ١٣٩٨ افزایش داشته است.
نرخ تورم تولیدکننده بخش معدن نسبت به سال قبل (تورم سالانه) در سال ١٣٩٩ به ۷۹.۸ درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در سال قبل، ٢٩.٩ واحد درصد افزایش داشته است.
به عبارتی، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان مواد معدنی به ازای فروش محصولاتشان در داخل کشور، در سال ١٣٩٩ نسبت به سال ١٣٩٨، ٧٩.٨ درصد افزایش دارد. تورم سالانه مربوط به گروه استخراج زغال سنگ معادل ٧٢.٧ درصد، استخراج کانه‌های فلزی ٨۴.١ درصد و استخراج سایر معادن ۵١.١ درصد است.
بررسی آمارهای منتشره وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان‌دهنده رشد تولید ۹ کالا از بین ۱۱ محصول منتخب و اصلی بخش معدن و صنایع معدنی در سال ۹۹ است. فولاد خام، محصولات فولادی، کاتد مس، شمش آلومینیوم خالص، کنسانتره زغال‌سنگ، سیمان، همچنین کاشی و سرامیک، شیشه جام و ظروف شیشه‌ای، کالاهایی بودند که در مقایسه با سال ۹۸ با رشد تولید مواجه شدند.
رشد ۱۳ درصدی واردات
بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی مرکز آمار، در سال ۹۹ مقدار چهار میلیون و ۱۵۶ هزار و ۵۹۱ تن انواع محصولات بخش معدن و صنایع معدنی به ارزش سه میلیارد و ۴۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار به کشور وارد شد. این آمار از نظر وزنی رشد ۱۳ درصدی و از نظر ارزشی افزایش ۶ درصدی در مقایسه با سال ۹۸ داشته است. در سالی که گذشت زنجیره فولاد و محصولات فولادی مرتبط با یک میلیارد و ۳۷۳ میلیون دلار بیشترین ارزش واردات محصولات این بخش را به خود اختصاص داد و پس از آن، سایر معدن و صنایع معدنی با ۵۲۲ میلیون دلار، زغال‌سنگ و کک با ۳۰۳.۲ میلیون دلار، زنجیره آلومینیوم و محصولات با ۲۹۰.۵ میلیون دلار و انواع محصولات سفال، آجر، سرامیک و کاشی با ۱۶۹.۳ میلیون دلار در رده‌های دوم تا پنجم قرار گرفتند.
کاهش وزنی و ارزشی صادرات محصولات معدنی
آمارها حاکی است در سال ۹۹، حدود ۵۵ میلیون و ۱۲۴ هزار و ۴۹۱ تن انواع محصولات بخش معدن و صنایع معدنی به ارزش هفت میلیارد و ۶۸۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار صادر شد. این آمار در مقایسه با سال ۹۸ از نظر وزنی افت ۲۱ درصدی و از نظر ارزشی کاهش ۱۱ درصدی داشته است. بیشترین ارزش صادرات در سال ۹۹ مربوط به زنجیره فولاد و محصولات فولادی مرتبط با چهار میلیارد و ۱۲۷ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار بود که هرچند در مقایسه با سال ۹۸ افت پنج درصدی ثبت کرد، اما ۵۳.۷ درصد صادرات را به خود اختصاص داد. پس از آن، مس و محصولات پایین‌دستی با ۹۵۸.۱ میلیون دلار، «سایر معدن و صنایع معدنی» با ۷۵۸ میلیون دلار، زنجیره سیمان با ۴۸۵.۸ میلیون دلار و زنجیره روی با ۳۵۷.۶ میلیون دلار در رتبه‌های بعدی بیشترین صادرات محصولات این بخش قرار گرفتند.
