توسعه معادن با گسترش شرکت‌های دانش بنیان معدنی امکان‌پذیر است
توسعه معادن با گسترش شرکت‌های دانش بنیان معدنی امکان‌پذیر است

کانی مگ، سعیده زمانی -استفاده بهینه از منابع تجدیدناپذیر یکی از ضرورت‌های امروز اقتصاد کشورمان است. این مساله علی رغم اهداف در نظر گرفته شده در اسنادبالادستی محقق نشده است. ذخایر معدنی نیز به عنوان یکی از این منابع از اهمیت زیادی برخوردار هستند و بر این اساس ضروری است تا با کمک تکنولوژی‌های جدید […]

کانی مگ، سعیده زمانی -استفاده بهینه از منابع تجدیدناپذیر یکی از ضرورت‌های امروز اقتصاد کشورمان است. این مساله علی رغم اهداف در نظر گرفته شده در اسنادبالادستی محقق نشده است. ذخایر معدنی نیز به عنوان یکی از این منابع از اهمیت زیادی برخوردار هستند و بر این اساس ضروری است تا با کمک تکنولوژی‌های جدید و استفاده از فناوری‌های روز و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان استفاده بهینه‌ای از آن داشت. توسعه معادن کشور و بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های آن با گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان معدنی ممکن است.

کارشناسان حوزه معدن تاکید دارند که اگر از نوآوری‌ها در حوزه‌های مختلف اکتشاف استفاده کنیم، می‎‌توانیم سهم بیشتری از ذخایر دنیا را داشته باشیم. در این خصوص  با علیرضا نورایی، عضو هیئت مدیره و مدیر اجرایی مرکز نوآوری و شتاب دهنده معدن و صنایع معدنی ایران گفتگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

چرا تا کنون اقدام جدی در زمینه دانش بنیان کردن معادن صورت نگرفته است؟

در کشورمان اغلب استفاده از تکنولوژی‌های جدید با مقاومت‌هایی از سوی جامعه هدف رو به رو شده است. در بخش معدن نیز شاهد همین مساله هستیم. با توجه به اینکه ذخایر معدنی به سمت عمیق‌تر شدن حرکت می‌کنند؛ بنابراین بیش از هر زمان دیگر نیاز به استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان و همچنین تکنولوژی‌های روز دنیا داریم. توسعه شرکت‌های دانش بنیان معدنی یک الزام و نیاز برای جامعه امروز است.

بر این اساس این روند اخیرا بیشتر مشاهده می‌شود که شرکت‌های معدنی به دنبال راهکار شناسایی ذخایر عمیق هستند و در این راستا  از مسیر فناوری و تکنولوژی‌های جدید بهره می‌گیرند. با توجه به اینکه در شرایط تحریم‌ها قرار داریم باید از توان عمومی و نخبگان کشور بیش از گذشته بهره ببریم. با شناسایی نخبگان و جذب آن‌ها و تجاری کردن ایده‌های آن‌ها در مسیر بهره‌وری بیشتر معادن قرار گیریم.

روال اینگونه بوده که صنایع نیازهای خود را از طریق واحدهای R&D و یا  از پژوهش‌های دانشگاه تامین کرده‌اند و البته آن هم ظرفیت‌های مشخصی داشته است؛ اما در حال حاضر این نیاز بیش از پیش برای صاحبان معادن مشخص شده که برای پر کردم این خلاءها و شکاف‌ها باید از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان بهره گرفت.

در کشورمان ظرفیت‌های قابل توجهی به لحاظ عرضه فراوان نیروهای متخصص در زمینه معدن وجود دارد و باید قدر این فرصت را دانست. بر این اساس باید شکاف بین معادن و جامعه نخبگان و شرکت‌های دانش بنیان از بین برود.

این همان مسیری است که کشورهای توسعه یافته و صاحب معدن پیموده‌اند. به عنوان مثال در دانشگاه بریتیش کلمبیا، فعالان مطرح حوزه معدن دنیا به عنوان سهامدار حضور دارند. باید توجه داشت که منابع معدنی، منابع محدود و تجدیدناپذیر است، بنابراین باید به درستی مدیریت شوند.

مهمترین نیاز  استارت‌آپ‌های کشور چیست؟

هر چند همواره مسائل مالی به عنوان مهمترین الزام حمایت از شرکت‌های دانش بنیان عنوان می‌شود، اما آنچه در این میان ضروری‌تر به نظر می‌رسد، مدیریت صحیح است. به عنوان شخصی که از نزدیک با مسائل  شرکت‌های دانش بنیان مواجه هستم، به نظرم مهمترین نیاز آن‌ها را آموزش اداره کردن کسب و کارها و سوددهی و توسعه آنها می‌دانم.

نگاه به توسعه استارت‌آپ‌های حوزه معادن باید نگاه بلند مدت باشد. یکی از مهمترین اقداماتی که در مرکز نوآوری و شتاب دهنده معدن و صنایع معدنی ایران صورت گرفته پیوند تجربه و دانش در بخش معدن بوده و اینکه  صرفا از منتورینگ‌های کسب و کار استفاده نشده و منتورها از اهالی صنعت و با تجربه هستند.

ماهیت سرمایه‌گذاری در بخش معدن با عدم قطعیت و ریسک همراه است. جامعه معدنی در کشورمان محدود است. بنابراین محصولی که توسعه می‌یابد باید مورد استفاده همین جامعه باشد. درحالیکه شرکت‌های دانش بنیان معدنی می‌توانند در استفاده بهینه از ذخایر معدنی تاثیرگذار باشند.

یعنی شرکت‌های دانش بنیان معدنی به نیازهای جامعه هدف تسلط ندارند؟

بله. می‌توان یکی از چالش‌ها را همین مساله عنوان کرد. متاسفانه برخی از مراجعین از نیاز بخش معدن اطلاعات کافی و لازم ندارند و برای صاحبان ایده هنوز مساله مشخص نیست. در واقع برای اینکه ایده را چگونه تجاری و تبدیل به کسب و کار کنند ضعف دارند. در مرکز شتاب‌دهی تلاش داشته‌ایم و در این زمینه برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

بر این اساس دوره‌های پیش ارزیابی و پیش شتابی گذاشته‌ایم تا کمک کنیم ایده پرورانده و به اجرا برسد.

از نهادهای متولی شرکت‌های دانش بنیان در حوزه معادن چه انتظاراتی دارید؟

وزارت صنعت، معدن و تجارت و همینطور معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور دو متولی مهم حمایت از شرکت‌های دانش بنیان هستند. خوشبختانه در سال‌های گذشته سهم شرکت‌های دانش بنیان در اقتصاد کشورمان بیشتر شده است. با این وجود همچنان جای خالی آن‌ها بسیار احساس می‌شود. بدون شک در هر کشوری پایدارترین رشد اقتصادی را شرکت‌‌های دانش ‌بنیان رقم می‌‌زنند. 

بر این اساس انتظار می‌رود تا سیاستگذاران و متولی بخش معدن، نگاه  جدی‌تری به شرکت‌های دانش بنیان معدنی داشته باشد. در چند سال اخیر  با وجود تحریم و ایجاد محدودیت‌‌ها، این فرصت برای شرکت‌‌های دانش ‌بنیان ایجاد شد تا بتوانند خود را جایگزین تامین‌ کنندگانی کنند که بازار داخل ایران را در دست داشتند.

برخی تجهیزات که تا پیش ‌از این از طریق واردات تامین می‌‌شد، پاسخگوی نیاز داخل است و حتی به لحاظ کیفی به ‌مراتب بهتر از نمونه مشابه خارجی بوده است.