کانی مگ، جعفر گودرزی-بی شک، صنعت بیمه یکی از ارزشمندترین ابداعاتی است که در برابر نیاز به جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از حوادث مختلف در جوامع رشد کرده است.۱۳ آذر در تقویم کشورمان روز بیمه نام‌گذاری شده است. حوادث معدنی که آمار آنها در جهان کم نیستند با وجود بیمه و خدمات مختلفی که این […]
کانی مگ، جعفر گودرزی-بی شک، صنعت بیمه یکی از ارزشمندترین ابداعاتی است که در برابر نیاز به جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از حوادث مختلف در جوامع رشد کرده است.۱۳ آذر در تقویم کشورمان روز بیمه نام‌گذاری شده است. حوادث معدنی که آمار آنها در جهان کم نیستند با وجود بیمه و خدمات مختلفی که این صنعت در اختیار بخش معدن قرار میدهد قابل مدیریت هستند. رضا یدالهی، کارشناس صنعت بیمه در گفتگو با کانی مگ از مزیت‌های بیمه معادن می‌گوید. مشروح صحبت‌های وی را در ادامه بخوانید.
صنعت بیمه چه امکاناتی را در اختیار معدنکاران قرار میدهد؟
امروزه معدنکاری در کشورهای پیشرفته یکی از محرک‌های بزرگ اقتصادی محسوب می‌شود. از سویی به دلیل مخاطرات این حرفه، معدنکاران به عنوان سرمایه‌های انسانی همواره در معرض حوادث و آسیب‌های ناشی از آن هستند. یکی از مشکلات معدنکاران معیشت است. معدنکاران در بیشتر کشورهاغی توسعه یافته به سمت بیمه‌های عمر و بیمه‌های سرمایه‌گذاری حرکت کرده‌اند. آمار بالای صدور بیمه‌های عمر در جهان به ویژه در کشورهای توسعه یافته نشان میدهد که این پوشش بیمه‌ای در بین سطوح مختلف این جوامع تسری یافته است. البته آمار استفاده کنندگان از این خدمات بیمه‌ای در کشورمان بسیار اندک است.
در چه بخشهای دیگری صنعت بیمه و خدمات آن میتواند به کمک بخش معدن بیاید؟
در موراد بسیاری بیمه و خدمات آن میتواند به بخش معدن کمک کند. بیمه و حمایت‌های بیمه‌ای یکی از حوزه‌های کمتر رونق یافته در حوزه فعالیت‌های معدنی است و به دلیل میزان ریسک بالای معدنکاری زیرزمینی تعدادی زیادی از شرکت‌های بیمه در این زمینه ورود چندانی پیدا نکرده و یا بسته‌های بیمه‌ای ارائه شده از سوی آنها بسیار پرهزینه است، به همین دلیل بیمه مسئولیت مدنی در اغلب معادن کوچک و متوسط جایگاهی ندارد.
مزیت‌های بیمه برای صنایع مختلف چیست؟
بیمه یکی از ابزارهایی است که زمینه تسهیل و رونق فعالیت‌های اقتصادی را فراهم می‌کند. این صنعت از ظرفیت‌های کم‌نظیری برخوردار است. بیمه با جبران هزینه‌های مالی در خسارت‌ها، امکان ترمیم فعالیت‌های تولیدی را فراهم می‌کند.
در حال حاضر هزینه‌های مختلف در صنایع به‌شدت افزایش یافته است؛ بنابراین چنانچه حادثه‌ای روی دهد، جبران خسارت آن، به‌سادگی ممکن نیست. در چنین شرایطی، نقش صنعت بیمه پررنگ‌تر می‌شود. بهره‌گیری از پوشش‌های کامل بیمه‌ای، آرامشی برای مدیران ایجاد می‌کند که درنتیجه آن می‌توانند توان خود را به امور مهم‌تری اختصاص دهند.
پوشش‌های بیمه‌ای با جبران هزینه‌های مالی در خسارت‌ها، امکان ترمیم فعالیت‌های تولیدی را فراهم می‌کنند. صنعت بیمه با کاهش ریسک زمینه ارتقای فعالیت صنایع و به‌دنبال آن توسعه را مهیا می‌کند. عملکرد صنعت بیمه به‌ویژه در بخش صنعت مثبت ارزیابی می‌شود چراکه از پوشش مناسبی برخوردار است. همین موضوع نیز دست مدیران را برای توسعه باز می‌گذارد؛ البته محدودیت در بهره‌مندی از بیمه‌های خارجی ضعفی اساسی در این صنعت است که از تحریم و محدودیت در روابط بین‌المللی میان ایران با سایر کشورها نشأت می‌گیرد و بر روند فعالیت صنعتگران ایرانی تاثیر منفی می‌گذارد.
در حوزه ریسک‌های دیگر مانند اکتشاف و استخراج در معادن می‌توان از بیمه کمک گرفت؟
این مسولیت در صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی دیده شده است. کمک به اکتشافات تکمیلی و اکتشافات پایه از حیث مالی، ریسک و مدیریت ریسک، از جمله اساسی‌ترین خدماتی است که می‌توان در این بخش‌ها در نظر گرفت.
به دلیل میزان ریسک بالای معدنکاری زیرزمینی، یا تعدادی از شرکت‌های بیمه در این زمینه ورود پیدا نکرده اند و یا بسته های بیمه ای ارائه شده بسیار پرهزینه هستند و به همین دلیل در اغلب معادن کوچک و متوسط (از حیث تعداد نیروی کار) بیمه مسئولیت مدنی جایگاهی ندارد، در صورتی که با وجود تحمیل هزینه‌های گزاف، وجود بیمه‌های مذکور در آسودگی خاطر کارفرما و به تبع آن کارگران معدنکار و در نتیجه رونق تولید بسیار حائز اهمیت است.
شرکت‌های بیمه در بخش معادن چه میزان فعالیت دارند؟
شرکت‌های مختلفی در کشور فعالیت می‌کنند که خدمات بیمه ارائه می‌دهند، این در حالی است که کمتر شرکت بیمه‌ای وجود دارد که بهطور تخصصی وارد حوزه معدن شده باشد؛ به این ترتیب اغلب مواردی که ازسوی شرکت‌های بیمه موردتوجه قرار گرفته شامل بیمه مسئولیت معدنی، حوادث، خرابی ماشین‌آلات، کارفرما و… است.
چرا؟
هنگام صدور بیمه‌نامه چندان مشکلی وجود ندارد؛ اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که حادثه‌ای پیش‌‌اید و بیمه‌گذار قصد استفاده از خدمات بیمه خود را داشته باشد؛ به‌عبارتی هر معدنکار خیلی راحت میتواند به شرکت بیمه‌گر مراجعه کرده و بیمه‌نامه مربوط به خود را دریافت کند، اما زمان بروز حادثه آنقدر قوانین و شرایط پرداخت خسارت کسل‌کننده و غیرشفاف است که باید ابتدا یک مشاور حقوقی کامل آن را بخواند و معدنکار را در جریان ریز امور قرار دهد.
بیمه چه نقشی در رونق بخش معدن دارد؟
اغلب فعالان بخش معدن از خدمات بیمه‌ای تخصصی این حوزه اطلاع چندانی ندارند و این ضعف صنعت بیمه است که نتوانسته خدمات تخصصی را به مخاطبان معرفی کند. گاهی هم معدنکاران در این حوزه کوتاهی کرده‌اند. بیمه‌ها باید واحد اطلاع‌رسانی و آموزش تخصصی داشته باشند و افراد حرفه‌ای در آن فعالیت کنند تا بتوانند به توسعه بخش معدن و رونق اقتصادی کشور کمک کنند.
مشکل بزرگ شرکت‌های بیمه خصوصی این است که با فعالیت معدنکاری آشنایی چندانی ندارند. در واقع شرکت‌های بیمه کار معدن را به‌خوبی نمی‌شناسند و کارشناسان متخصص معدنی ندارند.
این مسئله یک عقب‌ماندگی است که متاسفانه ما در بخش معدن با آن روبه‌رو هستیم. در حالی که برخی از ریسک‌ها مثل ریسک بیمه شخص ثالث یا حوادث در محل معدن از جمله انفجار را بیمه‌ها در همه جای دنیا قبول کرده‌اند و با نرخ‌های بالایی هم این کار را انجام می‌دهند، در ایران وضعیت به‌گونه دیگری است و ریسک‌های زیادی در بخش معدن وجود دارد که بیمه‌ها برای آن تعریف درست و نرخ خاصی ندارند و این مسائل را جزو خدمات شرکت خود نمی‌دانند.
ریشه این مشکلات در کجاست؟
کارشناسان باور دارند بیمه و حمایت‌های بیمه‌ای در بخش معدن یکی از حوزه‌هایی است که در کشور ما کمتر موردتوجه قرارگرفته است. به‌دلیل ریسک بالای معدنکاری، تعداد زیادی از شرکت‌های بیمه در این زمینه ورود چندانی نکرده‌اند. در حالی که در کشورهای دیگر بیمه تنوع زیادی دارد و تمامی فعالیت‌های معدنی را در بر می‌گیرد، شرکت‌های بیمه در ایران چندان ریسک‌پذیر نیستند؛ بهطور مثال آنها از بیمه کردن معادن سختی مثل زغال‌سنگ طفره می‌روند. از طرف دیگر برخی کارشناسان باور دارند معدنکاران هم آگاهی و اطلاعات کافی در زمینه شرکت‌های بیمه ندارند و با قوانین آنها بیگانه هستند.
این مسئله باعث می‌شود هنگام بروز مشکل بدون کمک کارشناس حقوقی نتوانند مشکل خود را حل کنند. اما در بین شرکت‌های بیمه، صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی ازجمله مجموعه‌هایی است که مستقیم با معدنکاران در ارتباط است و میتواند خدمات مناسبی را به آنها ارائه دهد. کارشناسان باور دارند صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی ابتدا طرح معدنکار را مورد بررسی قرار داده و بعد از اینکه ثابت شد آن طرح اقتصادی است، درصدی از سرمایه‌گذاری معدنکار را در قالب ضمانتنامه با همکاری بانک عامل بیمه می‌کند.
بعد از صدور بیمه‌نامه، بانک عامل بیمه‌نامه را به‌عنوان وثیقه پذیرفته و تسهیلات مدنظر را به معدنکار ارائه میدهد. در واقع بیمه‌نامه نوعی ضمانتنامه است تا بانک‌ها با معدنکاران همکاری لازم را داشته باشند. از آنجایی که معدنکاران نمی‌توانند بهطور مستقیم از بانک وامی دریافت کنند، این صندوق نقش واسطه را بازی و ضمانت لازم برای خرید ماشین‌آلات معدنی را فراهم می‌کند.
با این حال کارشناسان باور دارند بیشتر شرکت‌های معدنی کمترین آشنایی با این صندوق داشته و از خدمات آن نمی‌توانند استفاده کنند. ضمن اینکه بروکراسی اداری مانع بزرگ دیگری برای فعالان بخش معدن است که باعث می‌شود گاهی زمان زیادی را تلف کرده و درنهایت به هدف مدنظر خود نرسند.
