صندوق‌های جسورانه عامل رشد ایده‌های نوپا

کانی مگ، جعفر گودرزی- در اکثر مواقع ایده‌ها،‌ یک پلن اقتصادی و یا همان business plan شکل گرفته است که باید به ثبت برسد پس از آن دارایی فکری (ایده خلاقانه) یک دانه یا seed است و در سال‌های بعدی seed به محصول و نمونه اولیه prototype تبدیل می‌شود. پس از آن تا سه سال آینده هنگامی که یک سرمایه‌گذار که به آن “فرشتگان سرمایه‌گذاری” گفته می‌شود، نمونه اولیه را با سرمایه‌گذاری خود به تولید انبوه می‌رساند که دارای مشتریانی خواهد بود. این روند تا کنون به صورت جدی در کشورمان اتفاق نیفتاده که مهمترین دلیل آن جوان بودن عمر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و استارت‌آپ‌ها است. البته دامنه ریسک هم با توجه به شرایطی در کشورمان با چالش‌هایی رو به روست و با توجه به اینکه در کشورمان استارت‌آپ‌ها رشد قابل توجهی در چند سال اخیر داشتند؛ اما میزان حمایت مالی و ورود سرمایه‌گذاران به این بخش قابل توجه نبوده است.غلامحسین دوانی، کارشناس بازار سرمایه از اهمیت وجود صندوق‌های جسورانه می‌گوید. در ادامه مشروح صحبت‌های وی را بخوانید.

شرکت‌های شتاب‌دهنده چه عملکردی در حمایت از استارت‌آپ‌های کشورمان داشتند؟

فرشتگان سرمایه‌گذاری و یا همان شرکت‌های شتاب‌دهنده در کشورمان آن‌چنان که باید رشد و گسترش نداشته‌اند؛ اما صندوق‌های جسورانه ماهیتاً می‌توانند از شرایط ویژه‌ای را برای ایده‌های خلاقانه به وجود آوردند. در مقام مقایسه صندوق‌های جسورانه با شرایط بهتری فضا را برای رشد و توسعه ایده‌ها فراهم می‌کنند. زمانی که صندوق‌های جسورانه حمایت مالی از یک ایده خلاقه را در اولویت قرار می‌دهند به همین دلیل هم استارت‌آپ می‌تواند با نهایت استفاده از زمان،‌ فرصت را برای توسعه بازار خود قائل شوند. پس از آن در مرحله بعدی که مرحله خروج نامیده می‌شود، مرحله واگذاری سهم به سهام‌دار دیگری است. این مرحله می‌توانند همچنین مرحله اتصال به صندوق جسورانه بزرگ‌تری باشد.

اتصال به صندوق‌های جسورانه بزرگ‎تر را از طریق بازار سوم فرابورس یا بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس ممکن است. پس از این مرحله یک مرحله رشد مهم تا عرضه عمومی وجود دارد که این مرحله را صندوق‌های بزرگ‌تر بر عهده می‌گیرند و آن عرضه اولیه در بازار سرمایه است. در این مرحله است که ایده اولیه یا همان دارایی فکری اولیه به سرمایه‌گذاری رسیده است و هنگامی است که ریسک آن به حداقل رسیده و به مقداری بلوغ و پختگی رسیده که وارد بازار رقابتی بشود.

صندوق‌های جسورانه چگونه شکل می‌گیرند؟

“فرشتگان سرمایه‌گذاری” یکی از مهمترین ارکان در شکل‌گیری و گسترش صندوق‌های جسورانه هستند. “فرشتگان سرمایه‌گذاری” افراد خطرپذیر و کارآفرینی هستند که به دنبال سود مادی نیستند، بلکه به دنبال حمایت از دانشگاهیان و فارغ‌التحصیلانی‌اند که دارای ایده‌های ناب و بکری هستند، اما قدرت تأمین مالی این ایده‌ها را ندارند. این دسته از سرمایه‌گذاران از توان مالی خوبی برخوردارند و در موارد بسیاری هم این ریسک‌پذیری به بازده خوبی منجر می‌شود.

استارت‌آپ‌ها با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در جوامع می‌توانند با فقر اقتصادی مبارزه کنند. این در حالی است که توزیع بهتر ثروت در پرتو افزایش تعداد افراد شاغل، چشم‌اندازهای اقتصادی جدیدی را ایجاد خواهد کرد. استارت‌آپ‌ها می‌توانند نقشی به ‌مراتب فراتر از این در فرآیند استخدامی ایفا کنند و به استخدام زنان، اقلیت‌ها و حتی افراد معلول که از برابری شرایط استخدامی کنار مانده‌اند، کمک کنند. یک نکته مهم در این زمینه جوهره مدل توسعه استارت آپی است. در مدل استارت آپی رشد سریع و جهش یافته یک هدف اصلی است. استارت‌آپ‌ها به سرعت رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند و به همین دلیل در کوتاه و میان‌مدت تأثیر قابل‌توجهی بر فضای شغلی جامعه دارند. این در حالی است که مثلاً شرکت‌های نوپا یا شرکت‌های SME که آن‌ها هم بر اساس سیاست‌های دولت‌ها برای افزایش میزان اشتغال ایجاد می‌شوند مدل توسعه و رشد سریع ندارند یا اساساً قرار نیست، رشد کنند و صرفاً در ابعادی کوچک باقی می‌مانند. نکته مهم در ایجاد اشتغال فراهم کردن فرصت شغلی متبحرانه و فضایی است که نیروی کار در آن رشد کند در غیر این صورت ایجاد اشتغال به تنهایی نمی‌تواند هدف‌های شغلی کشورها را تأمین کند. استارت‌آپ‌ها در این زمینه هم مؤثرند چون می‌توانند با استخدام متخصصان سرشناس، کیفیت آموزش ارائه شده به نیروی کار بومی را افزایش داده و در نهایت توانایی‌های موجود در کشور را از حیث نیروی کار متبحر بهبود بخشند.

در تمامی نمونه‌های موفق دیده می‌شود که سرمایه‌گذاری به پرورش ایده کمک کرده است. حال اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند همین نقش را ایفا کرده و یا شرکت‌های شتاب‌دهنده آن را مورد حمایت خود قرار دهند. شاید مهم‌ترین دلیل پرورش این ایده‌ها دامنه بالای ریسک باشد و تفاوتی که میان صندوق سرمایه‌گذاری و صندوق‌های جسورانه دارد.

چگونه باید کسب و کارهای نوپا مورد حمایت مالی قرار بگیرند؟ بهترین روش‌های تامین مالی برای آن‌ها چیست؟

 شاید ایده‌هایی که از طریق صندوق‌های جسورانه بزرگ می‌شوند نیاز به بازاری مانند AIM داشته باشند؛ اما ورود این کمپانی‌ها هم به فرابورس امری شایسته است. هر چه میزان استقبال از این ایده‌ها بالاتر برود،‌شرایطی مهیا می‌شود تا اقتصاد کشور به سمت نسل جدید اقتصاد جهان حرکت کند و از حالت تکیه بر کارخانه سازی دور شده و به سمت ایده پروری حرکت می‌کند.

چه تفاوتی میان صندوق‌های جسورانه و سرمایه‌گذاری‌های سنتی وجود دارد؟

در این صندوق برخلاف سایر صندوق‌های مشابه، بازده ماهانه سرمایه‌گذاران، دوباره و به صورت خودکار وارد چرخه سرمایه‌گذاری‌های صندوق می‌شود. به این ترتیب مراحل اداری و وقت‌گیر مربوط به برداشت و سرمایه‌گذاری دوباره سودها حذف می‌شود. در شرایطی که انتظار می‌رود نرخ سود سپرده بانکی در آینده نزدیک کاهش یابد، این موضوع می‌تواند مزیت مالی فراوانی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد. با راه‌اندازی صندوق‌های جسورانه مسیر برای پیاده‌سازی ایده‌های نو در بازار بورس فراهم می‌شود، در سرمایه‌گذاری سنتی به اندازه صندوق‌های جسورانه به نوآوری و خلق ایده‌های جدید توجه نمی‌شود از سوی دیگر میزان تحقیقات و بررسی‌هایی که از پلن اقتصادی این ایده‌ها می‌شود بسیار زیاد است. در نتیجه می‌توان به بازدهی آن‌ها نیز امید بیشتری داشت.