کانی مگ، دکتر حمید سرخیل عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی در یادداشتی اختصاصی نوشت: از معادن مواد معدنی استخراج میشود و معمولا زمان استخراج ما بخشی را به نام روباره داریم که اول روباره را برداشت و بعد ماده معدنی را استخراج میکنند. باطله معدنی هم میتواند این روبارههایی باشد که جا […]
کانی مگ، دکتر حمید سرخیل عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی در یادداشتی اختصاصی نوشت: از معادن مواد معدنی استخراج میشود و معمولا زمان استخراج ما بخشی را به نام روباره داریم که اول روباره را برداشت و بعد ماده معدنی را استخراج میکنند. باطله معدنی هم میتواند این روبارههایی باشد که جا به جا میشوند و هم میتواند آن مواد معدنی باشد که عیار آنها اقتصادی نیست و آنها را در جای دیگری دپو میکنند. ما میتوانیم باطله نوع سوم را هم داشته باشیم که در کارهای معدنی امکان اینکه ماده معدنی را پر عیارسازی کند، وجود دارد. مثالی که در این موضوع میشود، عنوان کرد؛ برای مس از اسید استفاده میکنیم یا برای زغال سنگ از مواد عالی استفاده میکنیم که اینها هم به عنوان موادی هستند که به صورت پسماند یا باطله، خروجی کار معدنی ما میشوند.
نکتهای مهم این است که، در کشور اکوسیستمهای محیط زیستی متنوعی از جمله اکوسیستم زراعی، اکوسیستم آبی، اکوسیستم جنگل و مرتع، اکوسیستم بیابانی و .. وجود دارد. نکتهای که حائز اهمیت است، در گذشته با توجه به اینکه در منطقهایی ارزش اقتصادی و کاری وجود داشته برای آن مجوز گرفتند و شروع به کار کردند و اگر دولتی بوده ارزش اقتصادی آن برای دولت و کارکنان آن بوده و حتی خصوصی بوده برای آن فردی که معدن را در اختیار داشته ارزش اقتصادی داشته است.
در حال حاضر نکتهای که مطرح است و با توجه به اینکه جامعه آگاهتر شده و دید محیط زیستی بهتری پیدا کرده همچنین به این نکته رسیده که سرزمین ایران از نظر پتانسیل استرس یا فشار به محیط زیست توانش محدود است. این سؤال مطرح میشود که اگر ما معدنکاری انجام میدهیم و باطلهای هم از نظر معدنی داریم باید چکار کنیم؟ یکی از کارهایی که میشوند انجام داد این است که بیاییم و مجاور محدوده معدنی که کار میشود و باطله معدنی دپو میشود نگاه کنیم که چه اکوسیستمهای مهمی وجود دارد و برآورد کنیم که تاثیر این باطلهها و فعالیت معدنی بر اکوسیستمهای مجاور به چه صورت است.
معدن کاری یکی از مباحث مهم در صنعت به شمار میآید. به دلیل اینکه ما یک کشور در حال توسعه هستیم که متاسفانه توسعه کم توانی داریم. بنابراین، استفاده از مواد معدنی یک پتانسیل درآمدزایی و زیرساختی برای کشور است و میتواند به کشور کمک کند. ابزاری که در کنار آن شاید لازم باشد این است که معدنکاری ما جلوتر از محیط زیست نباشد. یعنی محیط زیست بتواند پروتکلها را به آن بخش معدنی بقبولاند و آنها پروتکلها را اعمال کنند. یکی از مباحث به روزی که وجود دارد، تاثیری که معدنکاری بر اکوسیستمهای اطراف میگذارد که از نظر اقتصادی چقدر است و آسیب آن را حساب کنند حتی از آن برای احیای اکوسیستمهای هم جوار بهره ببرند که روشهای محاسبه و ارزیابی در کشور ما وجود دارد و کار دست نیافتنی نیست.
اشاره داشته باشم، یکی از موضوعات مهمی که در بحث معدن دیده میشود، بحث تکنولوژی یا گران بودن استفاده از تکنولوژیهای جدید است که ما بتوانیم بازیافت کنیم یا از باطلههای کم عیار آن بهره بگیریم. یعنی دریافت و استفاده از تکنولوژی که بعضا وابسته به خارج از کشور است، برای معدنکار و صنایع و سازمانهای معدنی گران است. دومین نکته، حکمرانی محیط زیست که از کار معدن کاری عقبتر است و هیچ فشار قانونی هم وجود ندارد. برای اینکه عرصههای طبیعی که در اشغال این باطلهها هستند که بخواهند در اثر آن فشار قانونی به سمت این کار روی آورند که بحث حکمرانی قانونی داریم که ضعف در این کار دیده میشود. همینطور که در بحث تکنولوژی ضعف داریم که بخواهیم استفاده کنیم یا بخواهیم پسماندها و باطلههای معدنی را دوباره به چرخه برگردانیم. در دنیا خیلی مهم است که شما بتوانید حجم یک پسماند صنعتی یا معدنی را کمتر کنید و مواد سمی و خطرناک آن را محدودتر کنید و این کار بسیار با ارزشی است.