کانی مگ، فهیمه اکبری صحت- یکی از قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین معادن کشور را که دل کویر مانند الماسی می‌درخشد، این سال‌ها با وجود تحریم‌ها فشارهای داخلی و خارجی توانسته است جایگاه ویژه‌ای در میان بنگاه‌های اقتصادی کشور پیدا کند. مجتمع معدنی سرب و روی نخلک به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین معادن جهان با داشتن همه وجوه […]
کانی مگ، فهیمه اکبری صحت- یکی از قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین معادن کشور را که دل کویر مانند الماسی می‌درخشد، این سال‌ها با وجود تحریم‌ها فشارهای داخلی و خارجی توانسته است جایگاه ویژه‌ای در میان بنگاه‌های اقتصادی کشور پیدا کند. مجتمع معدنی سرب و روی نخلک به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین معادن جهان با داشتن همه وجوه با ارزش دیرین‌شناسی، علمی و طبیعی یک معدن، استعداد و استحقاق فوق‌العاده‌ای برای تبدیل شدن به یک موزه تمام عیار و پرکشش را دارد. عارف باقری، مدیر مجتمع سرب نخلک معتقداست« با توجه به پتانسیل موجود، معدن نخلک توان تولید بیش از ۵۰ درصد سرب کشور را دارد.» در ادامه مشروح صحبت‌های وی را بخوانید.
مهمترین ویژگی‌های معدن نخلک از نظر تاریخی، جغرافیایی و اثرگذاری اقتصادی چیست؟
معدن سرب و روی نخلک یکی از کهن‌ترین معادن فلزی زیر زمینی ایران است که قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال دارد. بهره‌برداری از این معدن و کوره‌های ذوب قدیمی که در جوار آن قرار دارد، نشان‌دهنده قدمت این معدن است. این معدن در حاشیه کویر مرکزی ایران، در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان نائین و۴۵کیلومتری انارک در استان اصفهان واقع شده است که میتواند در تامین امنیت اجتماعی و جلوگیری از مهاجرت و افزایش اشتغال نقش به سزایی را ایفا کند. با توجه به پتانسیل موجود، معدن نخلک توان تولید بیش از ۵۰ درصد سرب کشور را دارد.
آیا فعالیت‌های معدنی در نخلک میتواند عامل بحران و چالش برای منطقه جغرافیایی خود باشد؟ در این صورت چگونه باید چالش‌ها را مدیریت کرده و تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد؟
در صورت عدم توجه به مسائل زیست محیطی با توجه به طرح‌های توسعه‌ای میتواند به عنوان یک چالش زیست محیطی منطقه‌ای شناخته شود؛ اما با برنامه‌ریزی‌های مدون و استفاده از تجهیزات و روش‌های نوین استخراج این امر در مجتمع معدنی نخلک بسیار مورد توجه قرار گرفته است. توسعه و رونق معدن نخلک، مهاجرت معکوس در منطقه حاصل شده که به نوبه خود بسیار حائز اهمیت است.
بهترین راهکار برای احیا و توانمندسازی معادن نیمه‌فعال یا غیرفعال را چه می‌دانید؟
ابتدایی‌ترین مرحله در احیا و توانمندسازی معادن شناسایی موانع تولید و طبقه بندی آن و سپس راهکارهای مدون و بلند مدت است که میتواند با ایجاد بسترهای حمایتی در غالب طرح‌های توانمندسازی نسبت به تیمار آن اقدام کرد. از جمله کارهای خوب صورت گرفته در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران اجرای طرح توسعه‌ای معادن کوچک مقیاس با این هدف است.
زیرساخت‌های نظارتی بر عملکرد معادن و نیز نظارت بر فعالیت‌های معدنی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
نظارت در کنار تجربه و به روزرسانی اطلاعات علمی میسر است. سازمان برنامه و بودجه کشور با همکاری نظام فنی کشور میتواند نسبت به ارتقا و سلامت دستگاه‌های نظارت اقدام کند.
فناوری‌های نوین و نوآوری‌های معدنی چه جایگاهی در مجموعه فعالیت‌های معدنکاری معدن نخلک دارد؟ زیرساخت‌های قانونی و اجرایی برای استفاده معادن از محصولات و خدمات دانش‌بنیان و استارت‌آپی را چگونه می‌بینید؟
ایجاد شهرک‌های علمی و تحقیقاتی معدنی در کنار پهنه‌های معدنی میتواند در جهت کاهش هزینه‌های تولید و به روزرسانی فناوری و کاهش بیکاری و همچنین پیوند دانشگاه و صنعت نقش به سزایی را ایفا کند.
رعایت ضوابط ایمنی در معادن اصلی اجتناب ناپذیر است. شما در معدن نخلک از چه برنامه‌هایی برای این بخش بهره بردید؟ آیا در دوره مدیریتی شما حادثه‌ای پیش آمده یا با چالشی در بخش HSE مواجه بوده‌اید؟ علل اصلی حوادث پرتکرار در معادن را چه می‌دانید؟
مجتمع‌های معدنی زیر مجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن کشور با استفاده از پلان‌هایHSEE، برنامه‌های ابلاغی سازمان توسعه، آیین نامه‌های اداره کار نسبت به شناسایی و پیشگیری حوادث اقدام می‌کند. خوشبختانه در مجتمع معدنی نخلک تاکنون حادثه بزرگی اتفاق نیفتاده است و در صورت بروز حادثه‌های جزئی نسبت به تشکیل کمیته Hsee اقدام و تمهیداتی برای جلوگیری از تکرار آن اندیشیده و اجرا می‌شود.
تغییرات نرخ ارز در چند سال اخیر بر تمامی بخشهای اقتصادی کشور سایه انداخته است. این تغییرات چه تاثیری در فعالیت‌های معدن نخلک داشته است؟ با توجه به اینکه در بخش اکتشاف، تامین تجهیزات حفاری وابستگی شدیدی به نرخ ارز دارد، برای حل این بحران در چند سال اخیر چه برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است؟ راهکارهای مدیریتی برای مقابله با بحران‌های احتمالی ارز در بخش معدن را چه می‌دانید؟
در دو سال گذشته، اِعمال تحریم‌های گسترده و به تبع آن نوسانات نرخ ارز بر عملکرد صنایع مختلف کشور، به خصوص صنعت نفت و گاز و پتروشیمی که نقش اصلی را در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند، تاثیر گذاشته است. در چنین شرایطی،صنایع معدنی و فلزی کشور از قابلیت‌های مناسبی برخوردارند تا با جذب سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه تامین زیرساخت‌ها و تکمیل زنجیره تولید خود، در کنار جلوگیری از خام‌فروشی، ارزش افزوده چشمگیریایجاد و نقشی اساسی در توسعه اقتصاد و صادرات کشور ایفا کنند. صنعت سرب یکی از مهمترین بخشهای صنایع معدنی و فلزی کشور به شمار می‌رود که توسعه آن ارزش افزوده بسیار بالایی را در کشور ایجاد خواهد کرد.
چالش اساسی در این حوزه آن است که بسیاری از معادن بزرگ روباز سرب کشور رو به اتمام هستند. به همین دلیل، بسیاریاز کارشناسان بر این باورند که رویکرد استخراج از معادن سرب کشور باید به روش زیرزمینی تغییر کند. این در حالی است که مجتمع سرب نخلک یکی از قدیمی‌ترین معادن زیر زمینی کشور است.
مشکلات تامین مالی تا چه اندازه گربیان‌گیر معدن نخلک بوده است؟ آیا همکاری با بخش خصوصی توانست این مشکلات را برطرف کند؟
با توجه به این که مجتمع معدنی نخلک یک مجتمع دولتی است و در یک بخش محروم واقع شده است نیاز به سرمایه‌گذاری دولتی بود که این امر میسر نگردید. با ورود بخش خصوصی، کارخانه جدید فرآوری و همچنین سیستم پرعیارسازی هوی مدیا، با سرمایه ۸۰ میلیارد ریال طی مدت ۱۱ ماه ساخته و آماده بهره‌برداری شد. با احداث سیستم هوی مدیا، ذخیره قابل استخراج مجتمع به طرز چشمگیری افزایش یافت و باعث شد ظرفیت تولید کنسانتره سرب از ۲۰۰۰ تن با عیار ۴۸ %در سال به ۷۵۰۰ تن با عیار ۵۵ %در سال ۱۳۹۸ افزایش یافت.
از سال ۱۳۹۷ با انجام اکتشافات تکمیلی و دست یابی به ذخایر قابل توجه، توسعه و تجهیز معدن در دستور کار قرار گرفت و احداث اولین تونل اسپیرال برایاستخراج مکانیزه از معدن به سطح مقطع به ابعاد ۷,۴*۵,۴ و طول ۱۳۲۰ متر (تا طبقه ۲۰۰ متری) با شیب ۱۱ درجه در اسفندماه سال ۱۳۹۹با هزینه اجرای پروژه ۱۵۰ میلیارد ریال در دستور کار قرار گرفت که در سال ۱۳۹۹ فاز اول پروژه اتصال به طبقه ۱۲۵- متری به بهره برداری رسید.
مزیت‌ها و معایب مشارکت با بخش خصوصی در حوزه معدن چیست؟ مهمترین تجربه‌های شما در این بخش کدام است؟
بخش خصوصی با توجه به کاهش بروکراسی‌های اداری، عدم محدودیت در سرمایه‌گذاری، آزادی عمل در جذب نیروهای متخصص، عدم محدودیت در جذب نیروی انسانی، انعطاف پذیری بالا در استفاده از دانش به روز بسیار موفق‌تر از بخش دولتی عمل کرده به گونه‌ای که توانسته است در جذب بیش از ۵۰۰ نفر از نیروی شاغل بهره ببرد که این نکته در مناطق کویری بسیار مورد توجه و قابل تقدیر است.
مهمترین چالش‌های مجتمع نخلک در دوره مدیریتی حضرتعالی چه بوده است و برای مدیریت آن‌ها چه اقداماتی صورت گرفته است؟
نخستین لازمه توسعه اقتصادی کشور اصلاح قوانین و مقررات است. برخی از قوانین در کشور ما، به رغم تحولات صنعتی و تکنولوژیکی، سال‌هاست که تغییر نکرده‌اند و یا قوانین فعلی بدون کارشناسی و آینده‌نگری وضع شده‌اند. در حال حاضر یکی از چالش‌های اصلی پیشِ روی توسعه صنعتی کشور واردات و صادرات است. برای مثال، اگرچه تحریم‌ها مشکلات فراوانی در زمینه خرید ماشین‌آلات از کشورهای خارجی به وجود آورده‌اند، اما چالش اصلی در این حوزه وضع قوانین و مقررات کارشناسی نشده، به صورت آزمون و خطاست. بسیاری از صنایع معدنی ماشین‌آلات و تجهیزات تخصصی خود را که یا تولید داخل ندارند و یا تولید داخلی آن‌ها فاقد کیفیت لازم است و بعضا قیمت‌هایی نجومی دارند.
از کشورهای خارجی خریداری می‌کنند، اما قوانین گمرکی و تشریفاتی و اداری، که در حال تغییرند، فرایندیدشوار را برای ورود این تجیهزات به داخل کشور ایجاد می‌کنند. آینده و بقای یک مجتمع معدنی وابسته به حوزه اکتشاف است. در صورتی که شرکت‌های معدنی همزمان با استخراج کانسنگ به فکر اکتشاف محدوده‌های جدید نباشند، سرمایه‌گذاری‌های خود را در خطر قرار خواهند داد.
کلید دستیابی صنعت کشور به توسعه پایدار، همکاری مناسب با بخش خصوصی و ایجاد یک قرارداد بلندمدت است. همکاری بلندمدت با بخش خصوصی، که از دانش فنی و سرمایه کافی برخوردار است، موجب خواهد شد تا این بخش بتواند به گونه‌ای مناسب، سیاست‌های خود را دنبال و ایده‌های خود را اجرا و بیشترین بازدهی را از سرمایه‌گذاری خود حاصل کند. گسترش فعالیت‌های شرکت‌های خصوصی کارآزموده و متخصص سبب می‌شود تا صنعت کشور به توسعه‌ای پایدار دست یابد.
البته در این میان نباید از لزوم سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مناسب در این حوزه چشم پوشی کرد. برخورداری از تسهیلات حمایتی و کاهش تعرفه‌های مالیاتی از جمله عواملی هستند که بخش خصوصی را در زمینه توسعه صنعت کشور، خصوصا در بخش معدن و صنایع معدنی، یاری خواهند کرد.
معدن نخلک در راستای اجرای مسئولیت‌های اجتماعی خود چه اقداماتی انجام داده یا در برنامه دارد؟
در خصوص همراهی با هموطنان آسیب دیده در سال ۱۳۹۸ سیل فروردین ماه سال جاری این مجتمع ضمن ابراز همدری با این عزیزان از طریق نصب پوستر و سایر امور فرهنگی، نسبت به اطلاع رسانی و جمع آوری کمک های نقدی و غیر نقدی اقدامات لازم را به صورت خودجوش ارائه شد.
در رابطه با مشارکت در حفاظت از محیط زیست این مجتمع با احداث سد باطله جدید از انتشار پسماندهای کارخانه فرآوری در محیط زیست جلوگیری کرد. همچنین با احداث واحد هوی مدیا به منظور استفاده مجدد از باطله‌های قدیمی منجر به کاهش حجم ۲۰درصدی باطله‌های این بخش اقدام شد.
در رابطه با تجلیل از خانواده شهدا، آزادگان، ایثارگران و رزمندگان در بخش پرسنل ایثارگر هر ساله با گردهمایی این عزیزان ضمن دعوت از مقامات مسئول سازمان بسیج و سپاه شهرستان تقدیر و تکریم لازم صورت می‌پذیرد. همچنین در بخش کمک‌های نقدی به صورت خارج از سازمان با اداره کار و رفاه اجتماعی شهرستان نایین و اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان همکاری‌هایی صورت می‌پذیرد.
در راستای ساخت مدرسه این مجتمع به بازسازی مدرسه در شهر محروم انارک کمک‌های شایانی را همواره عرضه داشته همچنین راهبر محترم این مجتمع نیز اخیرا کمک‌های نقدی قابل توجهی به ساخت مدرسه در استان خراسان جنوبی کرده است. لازم به ذکر است در ساخت و بازسازی مساجد شهر انارک و چوپانان کمک‌های نقدی و غیر نقدی لازم صورت پذیرفته است.
در زمینه مشارکت در طرح‌های شهری و روستایی با توجه به شرایط آب و هوایی این منطقه و محرومیت‌های منطقه‌ای با شروع فصل گرما این مجتمع نسبت به مساعدت در تامین و انتقال بخشی از آب شرب مردم این منطقه اقدام می‌کند. همچنین گروه واحد ایمنی و بهداشت این مجتمع خصوصا در تعطیلات نوروزی به صورت آماده باش برای کمک‌های امداد جاده‌ای قراردارند.
در خصوص کمک به مراکز علمی و آموزشی این معدن نخلک به صورت ماهانه هزینه‌هایی جهت انجام امور فرهنگی به سازمان بسیج و امام جمعه محترم انارک پرداخت می‌شود. همچنین مساعدت‌های مالی دوره‌ای به کلاس‌های کانون قرآنی منطقه تا حد امکان صورت می‌پذیرد. در خصوص کارهای فرهنگی همه ساله کمک‌های مالی به احداث موکب‌های اربعین و کمک به خیریه‌ها و بازسازی عتبات عالیات صورت می‌گیرد.
در بخش مدیریت پسماند ضمن فرهنگ سازی از طریق نصب علائم و پوسترها نسبت به تفکیک زباله‌های تر و خشک به عنوان نمونه در سایت اداری اقدامات لازم صورت پذیرفته است.
با توجه به این که کارخانه فرآوری معدن نخلک فاقد دودکش و آلایندگی‌های صنعتی است این مورد در این مجتمع موضوعیت ندارد.
در راستای خدمات حمایتی و مساعدت‌ها به اقشار آسیب پذیر به صورت بسته‌های غذایی شامل (برنج، روغن، حبوبات و …) از طریق راهبر محترم مجتمع به صورت دوره‌های منظم هر شش ماه یکبار بین کارگران معدن و مستضعفین منطقه توزیع می‌شود.همچنین کمک‌های نقدی به اداره بهزیستی شهر انارک جهت انجام امورات مرتبط پرداخت می‌شود.
به جهت حمایت از ورزش حرفه‌ای و قهرمانی همکاری‌های لازم با هیئت ورزش‌های همگانی شهر انارک صورت می‌پذیرد و مسابقات ورزشی متناسب با مناسبت‌های مختلف در مجتمع معدن نخلک برگزار می‌شود.
مهمترین اخبار معدن و صنایع معدنی را در کانی مگ بخوانید.
