کانی مگ، شهرام شریعتی عضو هیات رئیسه کمیسیون معادن خانه صنعت و معدن ایران- نقشه راه معدن و صنایع معدنی در ایران، سال ۹۷ اقدامات ابتدایی آن انجام و با کلی سر و صدا رونمایی شد. در زمانی که آقای اسماعیلی نماینده مجلس و آقای شریعتمداری وزیر صمت بودند تصمیم گرفته شد راهکاری ایجاد شود تا […]
کانی مگ، شهرام شریعتی عضو هیات رئیسه کمیسیون معادن خانه صنعت و معدن ایران- نقشه راه معدن و صنایع معدنی در ایران، سال ۹۷ اقدامات ابتدایی آن انجام و با کلی سر و صدا رونمایی شد. در زمانی که آقای اسماعیلی نماینده مجلس و آقای شریعتمداری وزیر صمت بودند تصمیم گرفته شد راهکاری ایجاد شود تا معدن و صنایع معدنی ایران از رکود خارج شود. در حال حاضر حدود ۴ سال از این موضوعات گذشته است و از همان ابتدا زمانی که از این نقشه رونمایی شد فعالان بخش معدن و صنایع معدنی خیلی جدی بزرگترین گلایه‌‌ایی که را از دولت وقت داشتند،بیان کردند که چرا در تهیه نقشه راه نظر بخش خصوصی خواسته نشد. اگر نظر بخش خصوصی نظر یک یا دو نفر است و دو نفر به نمایندگی بخش خصوصی نظراتی می‌دهند یک داستان دیگر است ولی در مصاحبه‌های متعدد و نوشته‌های مختلف و در یادداشت‌های مختلف درباره این موضوع بحث و تبادل نظر شد که این نقشه راه نمی‌تواند باعث برون رفت کشور از معضلات و مشکلات بخش معدن باشد که دلیل اصلی آن این بوده خیلی‌های اعتقاد داشتند کسانی که این نقشه راه را نوشته‌اند عموما دانشگاهی‌ها بودند و این دانشگاهی‌ها به دلیل نداشتن اشراف کامل برروی بخش معدن و روی مشکلات و گیر و گرفت‌های مالیاتی، بیمه‌ای، زیرساختی، نحوه صادرات، تعاملات بانکی، تعاملات زیست محیطی و .. نمی‌توانند آن جایگاه واقعی را تدوین کنند.
نقشه راه معدن، گره خورده به بسیاری از موارد دیگر است که ما حتما باید به آن دید عمیقی داشته باشیم. نقشه راه معدن نمی‌تواند ایجاد شود قبل از اینکه نقشه راه زیرساخت‌های کشور تدوین شود یا قبل از اینکه نقشه توسعه راه‌های کشور ایجاد شود یا قبل از اینکه نقشه راه سوخت در کشور و نحوه تعامل بین سازمانهای ارائه دهنده سوخت، برق و آب به معادن تدوین شود. اینگونه نیست که چند نفر دور هم بنشینند و آرزوهایشان را روی کاغذ بنویسند، اگر داریم در مورد نقشه راه صحبت می کنیم باید آدم‌های مختلف از سازمانهای مختلف از جمله برنامه بودجه و بازرسی کل کشور و دیوان عدالت اداری، قوه قضاییه، منابع طبیعیِ، محیط زیست باشند و به آن نقشه ابتدایی که کارشناسان معدن نوشته‌اند دید عملیاتی دهند.
وقتی در کشور نقشه توسعه ۲۰ ساله کشور و افق ۱۴۰۴ را داریم و به آن نرسیده‌ایم توقعی هم نداریم نفشه راه معدن بخواهد عملیاتی شود ولی در این میان یکسری عدم ارائه واقعیت‌ها و یکسری ناگفته‌ها وجود دارد. دوستانی می‌گویند ما در چند ماه اول ۲۵ درصد به اهداف نقشه راه رسیدیم و چند وقت بعد می‌گویند ۷۷ درصد به اهداف رسیدیم که من فکر می‌کنم دیگر موضوعاتی که هر چند وقت یکبار یک سازمان متولی آماری می‌دهد که اثر و شواهد آن را بخش معدن به طور مشخص نمی‌بیند، خسته کننده شده است.
زمانی می‌توانیم بگوییم که نقشه راه معدن محقق شده که آن معدن دار جزئی در دوره افتاده‌ترین استان کشور و دور افتاده‌ترین شهرستان هم دارد زندگی و کار می‌کند که آثار آن را ببیند ولی متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد. ما چیزی به نام نقشه راه نداریم بلکه بودجه اضافه‌ای در یک سالی داشتیم که آن را تحت عنوان نقشه راه هزینه کردیم و برای آن یک روبان قرمز تهیه کردیم و کف زدیم . به نظر من، معنی واقعی نقشه راه این است، در سال ۱۴۲۵ باید چه مقدار تولید سنگ آهن داشته باشم؟ آیا باید تولید سنگ‌های ساختمانی را کم یا زیاد کنیم؟ باید تولید آهن را کم یا زیاد کنیم؟ تولید سیمان و کاشی و سرامیک را کم یا زیاد کنیم؟ اگر این کار را انجام دهم چه زیرساخت‌ها و چه المان‌هایی وجود دارد که من را به آنجا برساند؟ از چه مسیری باید حرکت کنم؟ مطالعات بین المللی آن به چه صورت باشد؟ درخواست و نیاز دنیا برای سیمان در سال ۱۴۲۵ چیست؟
متاسفانه کلی گویی‌هایی باعث هدر رفتن بودجه کشور می‌شود و خیلی خسته کننده شده است. ما می‌آییم و برنامه اول توسعه، برنامه دوم توسعه، چهارم توسعه، ششم توسعه، هفتم توسعه را ارائه می‌دهیم ولی خروجی اینها چیست؟ چه کسی اینها را پایش می‌کند؟ چه کسی اینها را بررسی می‌کند؟ نقشه راه هم خواه یا ناخواه از این میدان خارج نیست. بعد از این همه سال به معدن دار و فعال بخش خصوصی برمی‌خورد که هنوز اسمی از این تراژدی سخت در زبان مدیران کشوری است و هنوز سازمان زمین شناسی کشور در مورد نقشه راه صحبت می کند در حالی که نقشه راهی وجود ندارد. اگر نوشته‌هایی که در قالب ورد در یک فایلی قرار گرفته است و این را به سازمانهای متولی ارسال کردند اسمش نقشه راه است پس صاحبان اقتصادهای بزرگ در دنیا چگونه دارند برای بحث معدن و صنایع معدنی برنامه ریزی می‌کنند.
اگر تو گوگل سرچ کنید نقشه راه معدن و صنایع معدنی در افغانستان، چندین برابر بزرگتر از نقشه راه معادن و صنایع معدنی در ایران است. وقتی ما در مورد Road map صحبت می‌کنیم باید یک CPM کنارمان داشته باشیم که در قالب این CPM بدانیم در ژوئن سال ۲۰۲۹ کجا هستیم. اینکه فقط یک حرفی بزنیم و این استراتژی را بدون تدوین توسعه راه‌ها و تدوین توسعه نیروی انسانی و تدوین توسعه آموزش نیروی انسانی و تدوین توسعه تامین سوخت و تامین خوراک برنامه ریزی کنیم اسم این نقشه راه نیست. دولت‌ها نه تنها به جناح‌های چپ و راست تقسیم نمی شوند بلکه همه مکمل هم هستند یعنی اشتباهاتی که دولت‌های قبل می کنند دولت‌های بعدی آن اشتباه را ادامه می‌دهند و هیچ کسی هم به عنوان پاسخگو درباره این قضیه صحبت نمی‌کند.
نماینده مجلسی که درباره نقشه راه صحبت می‌کند چند بار نقشه راه را خوانده است؟ چند بار یک برنامه استراتژیک چیده یا دیده است که درباره این موضوع بیان می‌کند که ما در راستای توسعه نقشه راه کشورمان هستیم؟ متاسفانه ما هیچ برنامه‌ای نداریم و ضرس قاطع می گویم که ما هیچ برنامه‌ای نداریم، اگر برنامه داشتیم قیمت آهن و فولادها هروز بالا نمی‌رفت. زمانی که شورای عالی معادن طرحی را تحت عنوان افزایش حقوق دولتی می‌دهد که برخلاف نظر بخش خصوصی و قانون است چگونه می‌توانیم در مورد نقشه راه صحبت کنیم؟ قطعا نمی‌توانیم این کار را کنیم و برنامه ریزی ویژه‌ای برای این موضوع داشته باشیم. متاسفانه معدن و صنایع معدنی مثل بسیاری از ارکان و المان‌های اقتصادی کشور رها شده و دولت‌ها نمی‌آیند برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدتی که باید بچینند و بر اساس آن استراتژی عمل کنند را پیاده کنند.
در حال حاضر به معاونت معدنی یا به شرکت ایمیدرو بگوییم در چه جایگاهی قرار گرفته‌ایم، آمار و اطلاعاتی می‌دهند که هیچ کدام از آنها دردی را دوا نمی‌کند و مرهمی روی زخم حاصل از این تیپ استراتژی‌هایی که سالهاست وجود دارد نمی گذارد. در حال حاضر ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان معادن سنگ‌های آهکی در جهان است ولی چقدر صادرات دارد؟ یا اینکه ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان و تولید کنندگان ذغال سنگ چه شرایطی را دارد؟ با این وضعیت نه می‌توانیم نقشه راه داشته باشیم و نه می توانیم برنامه استراتژیک داشته باشیم و نه می‌توانیم CPM اجرایی داشته باشیم. متاسفانه دولت‌ها دارند توان و ظرفیت بخش خصوصی را می‌گیرند و به غیر از سنگ اندازی در قالب این تیپ موضوعات هیچ خروجی جدید و مناسبی برای معدن و صنایع معدنی کشور نخواهند داشت.
