کانی مگ – بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا درک کرده‌اند که برای حفظ و پیشرفت اقتصاد خود لازم است رویکرد مسئولانه‌ای نسبت به فناوری‌های نوین انقلاب صنعتی چهارم در صنایع به خصوص در صنعت معدن داشته باشند. لازمه این توجه علاوه بر تسهیل راه‌های رسیدن به شکوفایی، یافتن موانع و برطرف کردن آنها است. هنگامی که اقتصاد یک کشور با به حداقل رساندن موانع ایجاد شده به رشد آنها کمک می‌کند و دلسوزانه آنها را برطرف می‌کند، کسب و کارها هم وارد مسیری جدیدی می‌شوند و بقای طولانی‌تر و با کیفیت‌تری تجربه می‌کنند.
مصطفی رنجبر پاشاکلایی، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی معدن مازندران و شرکت معدنی دانش بنیان فناور گستر هیرسا معتقد است« مهمترین دغدغه در حوزه معدن وجود چندین ارگان تصمیم‌گیر و سوء تاثیرگذار برای این حوزه است! معدنکاری یعنی جستجو و کنکاش در منابع طبیعی و محیط زیست و استخراج ذخایر، لذا در تیر‌رس و اتهام قراردارد، گردنی باریک‌تر از مکتشفین و سرمایه‌گذاران حوزه معدنکاری پیدا نمی‌شود.» در ادامه مشروح صحبت‌های وی را بخوانید.
از مهمترین فعالیت‌هایی که در حوزه معدن و صنایع معدنی انجام می‌دهید، کمی برایمان بگویید.
اولین فعالیت ما در زمینه کنترل خردشدگی سنگ‌های خروجی سنگ شکن و ورودی آسیاب کارخانه‌های صنایع معدنی با استفاده از تکنولوژی پردازش تصاویر بود. علاوه بر آن در زمینه پی‌جویی و اکتشاف مواد معدنی و بررسی و احیای معادن متروکه و غیرفعال دارای پتانسیل نیز فعالیت داریم.
مهمترین چالش‌ها و مشکلاتی که باعث عدم موفقیت صنعت معدن و صنایع معدنی می‌شود، چیست؟
مهمترین دغدغه در حوزه معدن وجود چندین ارگان تصمیم‌گیر و سوء تاثیرگذار برای این حوزه است! معدنکاری یعنی جستجو و کنکاش در منابع طبیعی و محیط زیست و استخراج ذخایر، لذا در تیر‌رس اتهام قراردارد، گردنی باریک‌تر از مکتشفین و سرمایه گذاران حوزه معدنکاری پیدا نمی‌شود. در واقع برای اجرای یک فعالیت معدنکاری، باید از هفت خان به نام‌های اداره منابع طبیعی، محیط زیست، آب منطقه‌ای، دهیاری و بخشداری، میراث فرهنگی و گردشگری، انرژی اتمی و در انتها سازمان صمت عبور کرد و برای عبور از این بخش‌ها، برنامه و انرژی زیادی را صرف کرد، در صورتی که این مکتشفین و سرمایه‌گذاران باید تمرکزشان برای اصل فعالیت اکتشاف و استخراج باشد!!! مسئله بعدی عدم وجود یک وزارت صمت قوی به عنوان حامی و پشتیان معدنکار است! این وزارت در برابر سایر ارگان‌های دخیل در صدور مجوز فعالیت معدنکاری (اکتشاف، استخراج و فرآوری) کمترین قدرت و تاثیرگذاری در پاسخ و دفاع از معدنکاران را دارد! در سال‌های اخیر تنها تمرکز این وزارتخانه برنامه ریزی برای افزایش میزان دریافتی حقوق دولتی از معادن شده است! ضعف بعدی عدم حمایت جامع و بدون استراتژی به کارگیری افکار، ایده‌ها و بالطبع آن تکنولوژی‌های جدید در حوزه معدنکاری است. در واقع وجود تحریم بهانه‌ای است برای کم کاری و عقب ماندن در دست یابی به امکانات توسعه فناوری. به عنوان مثال در همین زمینه به بهانه تحریم‌ها در تعداد زیادی از معادن بزرگ،حاضر به همکاری و اجرای تست پایلوت با استفاده از تکنولوژی پردازش تصویر، نشده‌اند و کارشکنی‌های مختلفی رخ داد.
برای حضور در میان شرکت‌های دانش بنیان چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید و چه چالش‌هایی رو پشت سر گذاشته‌اید؟
ابتدای کار باید یک ایده خلاقانه داشته باشید. سپس ایده را پرورش داده و میزان اهمیت ساخت و راه‌اندازی آن را با توجه به وضعیت صنعت و بازار بررسی کنید. در مجموعه ما بعد از اینکه ایده را مورد ارزیابی قرار دادیم، آن را تبدیل به واقعیت کردیم. سپس مراکز رشد مختلف را بررسی کرده و در نهایت طرح خود را در مرکز رشد یکی از دانشگاه‌های تهران ارائه و بعد از داوری طرح مورد پذیرش قرار گرفت. سپس با امکاناتی که در اختیارمان قرار گرفت اقدام به تکمیل طرح کرده و در فازهای مختلف رشد، مورد داوری قرار گرفتیم. همزمان در معادن مختلف اقدام به نیاز‌سنجی و بازاریابی کرده و با چند معدن قرار داد همکاری منعقد شد. از چالش‌های مختلفی عبور کردیم، اختلاف نظر در میان تیم کاری و حذف و اضافه شدن نفرات، کمبود مالی، همکاری نکردن برخی از معادن دولتی و ریسک دزدیده شدن طرح و ایده ، مشکلات مربوط به تامین برخی از تجهیزات به دلیل تحریم بودن کشور از مهمترین چالش‌های کاری بود.
به نظر شما در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی با چه مشکلات جدی مواجه هستیم؟
عدم پوشش ریسک اکتشاف برای بخش خصوصی از طرف دولت، دخالت‌های بی‌شمار ارگان‌های مختلف از جمله منابع طبیعی در مراحل مختلف معدنکاری و ایجاد مانع برای فعالیت در محدوده‌های معدنی، معارضین محلی، بروکراسی اداری سازمان صمت، فراهم نبودن و یا بالا بودن هزینه تامین تجهیزات به روز و جدید، برای تمامی مراحل معدنکاری، فراهم نبودن شرایط برای همکاری با شرکت‌های بزرگ و مشاور معدنی بین المللی در داخل کشور، نبود فهرست بهای مصوب در بخش معدن، نقص و قدیمی بودن برخی قوانین معدنی و متناسب نبودن با شرایط روز معدنکاری کشور، از جمله مشکلات معدنکاران در کشورمان است.
مهمترین فناوری‌ها و تکنولوژی‌هایی که در حوزه اکتشاف و استخراج مواد معدنی در جهان استفاده می‌شود، چیست؟ چقدر شرکت یا منطقه‌ی معدنی که فعالیت می‌کنید به این تکنولوژی‌ها نیاز دارد؟
امروزه معدنکاری هوشمند و دیجیتال نقش موثر خود در معادن بزرگ مقیاس و پرچالش را نشان داده است. پیشرفت‌های سریع در نوآوری‌های تکنولوژی از قبیل اتوماسیون، دیجیتال سازی و الکترونیک، تاثیر قابل توجهی در معدنکاری گذاشته است. امروزه فناوری‌های شبیه سازی یا ویژوال سازی اطلاعات مکانی از قبیل مدلسازی سه بعدی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، GIS، هوش مصنوعی، پهبادهای خودکار پرکاربردترین فناوری‌ها در معدنکاری از اکتشاف تا فرآوری هستند. شرکت‌های بزرگ معدنی در بخش اکتشاف معدن، در زمینه‌های تحقیقات شیمیایی تا توسعه راه حل‌های یادگیری ماشین سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
در حال حاضر در ایران استفاده از پهبادها در نقشه برداری معادن پرکاربرد شده است ولی اتوماسیون و هوشمندسازی تجهیزات معدنی برای معادن کوچک و متوسط در داخل ایران به دلیل هزینه‌های زیاد استقبال نخواهد شد و بهتر است که معادن بزرگ با به کارگیری آنها این فرهنگ را در معدنکاری ایران باب کنند. استفاده از دیجیتال سازی در بخش ایمنی معادن زیرزمینی و روباز کشور به شدت مورد نیاز است. درحال حاضر از رادار MSR در مانیتورینگ آنلاین وضعیت پایداری شیب دیواره‌های معدن سنگ آهن مرکزی (چغارت) استفاده می‌شود.
تعداد زیادی معدن راکد و غیر فعال در کشورمان وجود دارد که به علت کوچک مقیاس بودن مهجور مانده‌اند. چگونه می‌توانیم با احیای این معادن در زنجیره معدن کشور ارزش خلق کنیم؟
علل غیرفعال شدن معادن میتواند موانع محیط زیستی و منابع طبیعی، معارضین محلی، اختلافات شرکا و یا فوت بهره‌بردار، قیمت پایین فروش ماده معدنی و به صرفه نبودن در زمان تعطیلی معدن، نبود تکنولوژی استخراج، اکتشاف و فرآوری مناسب و… باشد. باید تمام این معادن راکد و غیرفعال عارضه‌یابی شده و علت تعطیلی و غیرفعال بودن آنها طی یک فرآیند دقیق مورد تحقیق قرار گیرد. مشکلات معادنی که نزدیک به هم هستند و عارضه مشترک دارند را بهتر می‌توان برطرف کرد. احیای این معادن، در ایجاد اشتغال در جوامع محلی منطقه، آبادانی مناطق محروم اطراف معدن با راهسازی و انتقال خطوط برق، تامین و تکمیل خوراک کارخانه‌های کانه آرایی و فرآوری و سایر صنایع معدنی، ایجاد تنوع در مواد معدنی اکشتاف شده و یا استخراج شده کشور، افزایش سودآوری همه جانبه با کاهش نرخ حمل و نقل و ارسال به بازار مصرف و… موجب اعتلای معدنکاری در کشور می‌شود. برای کمک به دولت در احیای معادن غیرفعال، می‌توان از شرکت‌های دانش بنیان معدنی کمک گرفت و با دادن امتیاز ویژه به این شرکت‌ها طی تصویب در شورای عالی معادن اقدام به واگذاری معادن راکد به شرکت‌های دارای طرح، راه حل ویا فناوری رفع آن عارضه نمایند.
جدیدترین اخبار معدن و صنایع معدنی را اینجا بخوانید.
- نویسنده : عاطفه عبدالهی
