یوسف عظیمی کارشناس معدن در گفتگو با کانی مگ، با اشاره به نقش تحریم‌ها به افول صنایع کشور به خصوص صنعت معدن، گفت: تحریم‌ها منجر به کاهش صادرات مواد معدنی هم شده است. همین موضوع باعث افزایش خام‌فروشی می‌شود.
وی افزود: بسیاری از مواد معدنی بدون فراوری راهی بازارهای خارجی می‌شوند.خام‌فروشی دیگر به یک سبک تبدیل شده است. درحالیکه اگر با خام‌فروشی مواد معدنی مقابله شود، ارزش افزوده معادن چندین برابر می‌شود.
این کارشناس معدن با اشاره به اینکه، تحریم‌ها مشکلات بسیاری را برای صادرکنندگان مواد معدنی ایجاد کرده است، عنوان کرد: طبیعتا خام‌فروشی مواد معدنی برای کشورمان دستاوردی ندارد؛ اما کم نیستند کشورهایی که تلاش می‌کنند مواد معدنی را به صورت خام از ما خریداری کنند تا پس از فرآوری آن محصولات معدنی را با قیمت چندین برابر به فروش برسانند.
عظیمی با بیان اینکه، وقتی مواد اولیه و یا یک ماده معدنی به صورت خام فروخته می‌شود، کشورهای واردکننده آن را با تکنولوژی‌های بالاتر به محصول نهایی تبدیل می‌کنند، اظهار داشت: مجددا باید ارز قابل‌توجهی برای واردات محصول تولید شده در کشورهای دیگر پرداخت کنیم. چون این کشورها تکنولوژی‌های بالایی دارند، می‌توانند مواد خام را به محصولات ارزشمندی تبدیل کنند.
وی ادامه داد:مس و دیگر فلزات چنین سرنوشتی را در کشورمان دارند. این مواد معدنی کانی‌هایی همراه دارند و کشورهای پیشرفته و دارای تکنولوژی بالاتر دارند تنها پول ماده خام را پرداخت می‌کنند و با ترکیب چندین ماده محصول نهایی را با ارزش بالایی تولید می‌کنند.
شرایط تحریم‌ها خام‌فروشی را تشدید کرده است
این کارشناس حوزه معدن عنوان کرد: مسئله کاملا روشن و به دلیل عقب ماندن در حوزه تکنولوژی است؛ البته موضوع تحریم‌ها هم بسیار چالش آفرین است. برای برون رفت از مشکلات ناشی از تحریم‌ها باید چاره‌اندیشی اساسی کرد، زیرا تحریم‌ها هم شامل کنسانتره هم شمشی که تولید می‌شود، است. در نتیجه فعالان معدنی مجبور به خام‌فروشی با قیمت پایین می‌شوند.
عظیمی درباره توسعه زیرساخت‌های فناورانه و اهمیت آن در صنعت معدن، گفت: به نسبت ۲۰ سال قبل پیشرفتهای قابل توجهی در این زمینه پیش آمده است.کارخانه‌هایی برای فرآوری مس و آهن و سرب و روی و سایر فلزات در کشور راه‌اندازی شده است.اگر مقایسه‌ای انجام دهیم در این زمینه رشد مناسبی انجام شده است.
وی ادامه داد: البته باید در این زمینه رشد بسیار بیشتری داشته باشیم. اگر توسعه در زمینه فرآوری به اندازه ظرفیت‌های کشورها بود، دیگر با پدیده‌ای به نام خام فروشی رو به رو نبودیم.
عظیمی بیان داشت: اگر نگاهی به زیرساخت‌های معادن کشور داشته باشیم، ضعف‌های تمام زنجیره فعالیت معدنکاری از اکتشافات تا استخراج و فرآوری مشهود است. برای مثال تجهیزات بسیار پیشرفتهای برای شناسایی ذخایر و یا حفاری نیاز است که متاسفانه در کشورمان این تجهیزات به دلیل قیمت بالا و تحریم‌های بین‌المللی در دسترس نیستند.
این کارشناس تصریح کرد: تکنولوژی‌هایی که در صنعت معدن مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیار فرسوده و قدیمی هستند. در چندسال اخیر هم نتوانسته‌ایم تکنولوژی‌های جدید را وارد حوزه معدن کنیم. تمامی بخشهای عملیات معدنکاری نیاز به تکنولوژ‌های روز و پیشرفته دنیا دارد.
ظرفیت تولید تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی در کشور وجود ندارد
وی ادامه داد: در بخش استخراج به ماشین‌آلات بارگیری و باربری پیشرفته نیاز داریم. از سوی دیگر در زمینه ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی توانایی و ظرفیت‌های بالایی وجود ندارد. درست است شرکت‌هایی مانند هپکو و… لودر و یا بیل مکانیکی تولید می‌کنند؛ اما دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز معادن و ماشین‌آلات معدنی باید از ظرفیت بالایی برخوردار باشند. هیچ کدام از شرکت‌های داخلی تولیدکننده ماشین‌آلات معدنی به‌روز و مجهز نیستند.
وی تاکید کرد: تمامی ماشین‌آلات معدنی کشورمان وارداتی هستند و تحریم‌ها مانع ورود تجهیزات و ماشین‌آلات به کشور شده‌اند. معادن بزرگ کشور نیاز به ماشین‌آلات معدنی مجهز و با تکنولوژی‌های روز دنیا دارند. همچنین به‌روزرسانی ماشین‌آلات معدنی میتواند معادن کوچک مقیاس را هم از رکود خارج کند.
عظیمی بیان کرد: شرایط ماشین‌آلات معدنی به گونه‌ای است که باید از رده خارج شوند؛ اما همچنان در معادن از آنها استفاده می‌شود. حتی در برخی مواقع از قطعات ماشین‌آلات از رده خارج شده برای احیاء سایر دستگاه‌ها استفاده می‌شود. به عبارتی دیگر، یکی فدا می‌شود تا تجهیزات بقیه فراهم شود.
این کارشناس حوزه معدن با بیان اینکه،زیرساخت‌های معادن کشور هیچ مطلوبیتی ندارد، گفت: وقتی نتوانیم ماشین‌آلات معدنی و تجهیزات مورد نیاز معادن را در کشور تولید کنیم به واردات وابسته می‌شویم.واردات هم با یک تحریم کوچک به مشکل برمی‌خورد و تمامی بخشهای صنعت را تحت تاثیر قرار میدهد.
عظیمی تصریح کرد: از بحث استخراج که بگذریم،مهمترین بخش یک زنجیره معدنی موضوع فرآوری مواد معدنی است. در این زمینه، علاوه بر تجهیزات نیاز شدید به تکنولوژی داریم. باید به‌روزترین و جدیدترین تکنولوژ‌ها را شناسایی کرده و به سمت اجرایی کردن آن در کشور حرکت کنیم.
تامین تجهیزات یکی از بزرگترین مشکلات معادن کشور است
این کارشناس حوزه معدن، اظهار کرد: خرید تجهیزات و ماشین‌آلات برای معادن بزرگ و متوسط یک چالش مهم در صنعت معدن است. از سوی دیگر توانایی تولید این محصولات و همچنین تامین نیازهای تکنولوژی وجود ندارد. در نتیجه معادن روز به روز در بخش تجهیزات و ماشین‌آلات با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند.
وی تاکید کرد: هر چند در دانشگاه‌ها فعالیت‌های علمی انجام می شود؛ اما نتایج چندان مطلوبی در این زمینه حاصل نشده است این تحقیقات دانشگاهی هم تبدیل به پول و تکنولوژی نمی‌شوند تا بتوانند در صنعت کاربردی شده و مورد استفاده قرار گیرند.
عظیمی ادامه داد: یک برنامه منظم و مدون برای توسعه فعالیت‌های دانش بنیان در زمینه معدن نیاز است. هر چند در دانشگاه‌ها کارهای خوبی انجام می‌شود. از بعد تجهیزات و تکنولوژی زیرساخت‌هایی که باید می‌داشتیم را نتوانستیم فراهم کنیم؛ اما پیشرفت در بخش معدنکاری به صورت مطلوب حاصل نشده است.
وی با تاکید بر اینکه، مشکلات مربوط به تامین ماشین‌آلات معدنی و تجهیزات در سوء مدیریت و تحریم‌ها است، افزود: سوء مدیریت که همیشه گریبان گیر صنایع بوده و زمانی این سوء مدیریت نمایان‌تر شده و به چشم آمده که دچار تحریم هم شدیم. نمی‌خواهم ارزش مدیران خوب کشور را زیرسوال ببریم ولی این سوء مدیریت به استناد حرف‌های مسئولین کشور،در کارها بسیار تاثیر گذاشته است.
عظیمی در پایان خاطر نشان کرد: یک زمانی تحریم نبودیم و سوء مدیریت با هزینه بیشتر را پوشش می‌دادیم و با صرف هزینه‌های دو یا سه برابری برخی از این سوء مدیریت‌ها را برطرف می‌کردیم و وقتی کشور از نظر ارزی و واردات تجهیزات و تکنولوژی دچار مشکل است، سوء مدیریت‌ها برجسته‌تر شده و مشکل ساز می‌شود.
