محصولات معدنی کشورمان شناسنامه ندارند
محصولات معدنی کشورمان شناسنامه ندارند
رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، معتقد است، باید تمام محصولات صادراتی، شناسنامه داشته باشند. وجود شناسنامه بین‌المللی راهی برای صادرات بهتر محصولات معدنی است.

فریبرز مسعودی، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با کانی مگ گفت: تاکنون تصور مناسبی از صادرات محصولات معدنی وجود نداشته است. با اینکه در برخی از منابع معدنی ارزش افزوده­ بالایی وجود دارد­، اما دیده می‌­شود عده‌­ای بدون مطالعه و دانش کافی شروع به انجام فعالیت­‌هایی در این زمینه می‌­کنند؛ به طور مثال برخی تصور می‌­کنند با خرید هزار عدد دستگاه تراش گوهرسنگ یا هر دستگاه و تکنولوژی دیگر، هزار شغل ایجاد می­‌شود؛ در صورتی که هنوز بازار فروش محصول، قطعی نشده است، داشتن این تجهیزات کمکی به ایجاد اشتغال نمی‌­کند.

وی ادامه داد: قبل از اقدام به اکتشاف ماده معدنی، ابتدا باید بازار فروش آن فراهم باشد، سپس اقدام به استخراج کرد. در صنعت معدن mine to market به معنی “معدن  تا بازار” از اهمیت بالائی برخوردار است، اما متأسفانه در کشور برای صادرات محصولات معدنی به این موضوع توجه بسیار کمی می‌­شود.

وی با بیان اینکه بعضی از فلزات مانند مس و آهن مصرف جهانی دارند، اظهار داشت: این فلزات می‌­توانند علاوه بر بازارهای داخلی در بازارهای بین‌­المللی هم به فروش برسند، اما این موضوع در مورد سایر محصولات معدنی مانند سنگ‌­های ساختمانی اینگونه نیست؛ بنابرابن قبل از استخراج ماده معدنی، ابتدا باید ببینیم، چقدر بازار به آن­ها نیاز دارد و آیا استخراج آنها مقرون به صرفه است یا خیر؟

مسعودی افزود: هم‌­اکنون استخراج سنگ‌­های ساختمانی در کشورمان مسیر توسعه‌ای مناسبی دارد. باید به بهینه بودن و افزایش ارزش افزوده­ آن توجه بیشتری کرد.

وی ادامه داد: کشورمان از لحاظ ذخایر قابل توجه، رنگ و کیفیت سنگ­‌های ساختمانی، موقعیت ویژه‌­ای در جهان دارد. در حال حاضر عمده مواد اولیه و سنگ خام مورد نیاز واحدهای فرآوری کشور، از طریق معادن داخلی، تأمین می­‌شوند.

نیاز به تجهیزات خاصی نداریم

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی با برشمردن وضعیت صادرات سنگ­‌های ساختمانی و نیاز به تکنولوژی و تجهیزات معدنی در کشورمان،بیان داشت: خوشبختانه در این زمینه نیاز به تکنولوژی خاصی نداریم. مشکل ما از عدم برنامه‌­ریزی صحیح است.

وی یاد آور شد: امروزه کشورمان به سطحی از ارتباطات و تکنولوژی رسیده است که در هر زمینه‌­ای می­تواند تکنولوژی‌های مورد نیاز خود را وارد کند؛ به طور مثال در حال حاضر در برخی از کارخانه‌­های سنگ‌بری، از بهترین تجهیزات و دستگاه‌­ها، استفاده می­‌کنند. حتی برخی از این دستگاه­‌ها، هنوز مورد استفاده قرار نگرفته‌­اند.

نقش تحریم‌ها در تامین تجهیزات معدنی

وی در پاسخ به اینکه چرا برخی معترض‌­اند که تحریم‌­ها مانع ورود تجهیزات به کشور شده‌­اند،گفت: در شرایط کنونی، کشورمان دستگاه و تجهیزات لازم برای انجام فعالیت­‌های معدنی را دارد، ولی مواد مصرفی و قطعات آنها را نمی‌­توان وارد کند.

رییس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، افزود: به نظر من دغدغه­ اصلی صادرات محصولات معدنی، موضوع استانداردسازی است. قطعاً اگر تحریم­­‌ها نبودند، امروز شرایط بهتری داشتیم؛ به طور مثال می‌­توانستیم نسبت به امروز، از وسایل نقلیه بهتری استفاده کنیم؛ همین­طور در صنعت معدن هم ماشین‌آلات و تجهیزات بهتری فراهم می­‌شد و مشکل فنی و تجهیزاتی کمتری را داشتیم.

مسعودی افزود: به صورت جدی مشکل فنی و تجهیزاتی نداریم. امروزه بهترین دستگاه سی­‌ان­‌سی سنگ ساختمانی در کشورمان استفاده می‌شود و سنگ‌­های باکیفیت را به تولید می­‌رساند. سوال اینجاست که چرا این­ها صادر نمی­‌شوند؟ یکی از دلایل مهم سهم اندک محصولات معدنی از بازارهای بین‌المللی این است که استانداردهای جهانی را به درستی رعایت نمی­‌کنیم و به آن اهمیت نمی­‌دهیم. برای صادر کردن یک سنگ باید ضخامت و پلیش آن دارای استانداردهای بین‌­المللی باشد.

وی ادامه داد: گفته می­‌شود راه‌اندازی بخش مدیریتی برای بررسی استانداردهای محصولات صادراتی سنگ، آسان است، اما موضوع بعدی نظارت بر این مدیریت است.

نمی‌­توان به همه­ معادن به یک چشم نگاه کرد

وی با اشاره به نیاز معادن کشورمان به رباتیک، فناوری‌های نوین و نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات، عنوان کرد: در این رابطه اصلاً نمی­توان صرفاً صفر و یک صحبت کرد و همه­ معادن را به یک چشم دید؛ مثلاً معادن شن و ماسه چه نیازی دارند که تکنولوژی بسیار پیشرفت‌ه­ای را استفاده کنند؟ در کشور ما هم اکنون افراد زیادی در معدن مشغول به کار هستند و با رباتیک کردن این معادن عده­ زیادی بیکار خواهند شد؛ برعکس این قضه هم وجود دارد و در معادن زغال سنگ به دلیل رباتیک نبودن تجهیزات و نداشتن تجهیزات پیشرفته،جان کارگران بسیاری در خطر است.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، ادامه داد: نباید یک الگوی واحد برای همه­ بخش­‌های معادن به کار ببریم، بلکه هر بخش را به اقتضاء همان بخش بسنجیم؛ به طور مثال یک معدن گچ که در یک لایه زمین‌­شناسی به استخراج گچ می‌­پردازد، نیازی به تکنولوژی خاصی ندارد و اگر هم بخواهند تکنولوژی پیشرفت‌ه­ای را در آن به کار ببرند، مقرون به صرفه نخواهد بود. بنابراین، با توجه به مسأله معدن تا بازار، باید برای هر ماده معدنی با توجه به موقعیت آن معدن، به طراحی و هزینه و استخراج پرداخت.

صادرات بهتر در گرو اعتمادسازی در بازارهای جهانی است

مسعودی با تأکید بر اهمیت جلب اعتماد بازارهای خارجی عنوان کرد: لازم است محصولات معدنی برای صادرات شناسنامه داشته باشند. در حالی که در بازارهای بین‌­المللی به استانداردهای جهانی بسیار پرداخته می‌­شود،در کشورمان هنوز شناخت لازم در این زمینه وجود ندارد.

وی با انتقاد از نداشتن شناسنامه برای محصولات معدنی در کشورمان، گفت: چند درصد از سنگ­‌های ساختمانی کشورمان شناسنامه دارند؟­ برای خریدارهای بازارهای بین‌­المللی داشتن شناسنامه مهم است،اما صنایع ما حاضر به پرداخت هزینه برای شناسنامه­‌دار کردن محصولاتشان نیستند.

این مقام مسئول ابراز کرد: دیده می‌­شود تولید کننده در مراجعه به بازارهای بین‌­المللی محصولی متفاوت در پلیش و کیفیت به خریدار خارجی معرفی می­‌کند که در نهایت مانع اعتماد سازی و صادرات بیشتر می‌­شود.درحالی که در همین دانشگاه شهید بهشتی امکان تهیه شناسنامه برای محصولات صادراتی وجود دارد؛ اما مراجعه کننده­‌ای برای آن نیست.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، ادامه داد: بنابراین ریشه این مشکلات در علوم انسانی و عدم استانداردسازی است، نه صرفاً مشکل فنی. تفکر و سیاست­‌گذاری لازم در ایجاد زیرساخت‌های لازم وجود ندارد و به این دلیل صادرات محصولات با مشکل همراه هستند. ورود شرکت‌­های دانش بنیان در ارائه این شناسنامه­‌ها بسیار مؤثر خواهد بود. شرکت­‌های دانش بنیان با بررسی محصولات صادراتی و ارائه شناسنامه می‌­توانند نیاز این بخش از صنعت را برطرف کنند.

باید زیرساخت­‌های صادرات محصولات معدنی ایجاد شوند

مسعودی با تأکید بر اینکه در هر کشور پتانسیل بخش­‌های مختلف برای صادرات بررسی می­‌شود، افزود: باید وظایف بخش‌­های مختلف و شرایط ایجاد زیرساخت­‌های صادرات بررسی و برای آن­ها برنامه­‌ریزی شود، به طوری که مشخص شود، این فعالیت‌ها چگونه می‌توانند اثرگذار باشند؛ به طور مثال پتانسیل کشورمان در تولید و استخراج عقیق و فیروزه بالا است؛ بنابراین باید بررسی کنیم و بدانیم که به چه صورت می‌­توانیم صادرات داشته باشیم؛ آیا به صورت خام باشد یا به زیورآلات تبدیل و سپس صادر شود؟

وی افزود: باید زیرساخت­‌های لازم برای صادرات را ایجاد و مشخص کنیم بازار هدف این محصولات کجا در نظر گرفته شود، آیا بازار هدف داخل کشور است و کفایت می­‌کند و یا در بازارهای خارجی چه کشورهایی برای صادر مناسب‌­تر هستند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: نیاز است صادرات هرکدام از ماده‌­های معدنی در کشورمان، بررسی شود که تا چه مقدار از فرآیند­ کار را می‌­توانیم خودمان انجام بدهیم و بازار هدف کجا است؛ بعد از این می‌توان تعیین کرد به چه دستگاه یا تکنولوژی و چه تعداد نیروی انسانی و چه مکانی برای راه‌­اندازی نیاز داریم.

 

 

  • نویسنده : عاطفه عبدالهی