کانی مگ-واژه برند سال‌هاست که دیگر برای فعالان اقتصادی کشورمان نا آشنا نیست. راه‌اندازی هر کسب و کاری حتی در اندازه‌های بسیار کوچک از مسیر برندسازی آغاز می‌شود.گذر از دوران کارآفرینی سنتی به دوره کارآفرینی‌های موج چهارمی مباحثی مانند برندسازی را برای کسب و کارها حیاتی کرده است. با این حال ثبت برند در کشورمان با چالش‌ها و در عین حال مشکلاتی رو به رو است که راه را برای کارآفرینان به خصوص کارآفرینان نوپا و تازه کار دشوار کرده است. دکتر محمد بلوریان تهران، استاد بازاریابی معتقد است«ثبت برند با ثبت علامت تجاری تفاوت‌های بسیاری دارد. بسیاری از شرکت‌ها مدعی هستند که می‌توانند برای کسب و کار شما ثبت برند کنند، درحالی‌که تخصص آنها ثبت علامت تجاری است. میان برند و علامت تجاری تفاوت‌های بسیاری وجود دارد.» در ادامه مشروح صحبت‌های وی را بخوانید.
چه تفاوت‌هایی میان برندسازی و ثبت علامت تجاری وجود دارد؟
وقتی یک کسب و کار آغاز می‌شود، نیاز به اقدامات و برنامه‌ریزی‌های متعددی دارد. در برخی مواقع شاهد هستیم که هیچ یک اقدامات لازم و اولیه طرح کسب وکار صورت نگرفته؛ اما کارآفرینان صحبت از برندسازی می‌کنند. متاسفانه بسیاری از کارآفرینان برندسازی را با طراحی لوگو و یا ثبت علامت تجاری اشتباه می‌گیرند.برندسازی یک جریان زمان‌بر است و یک شبه حاصل نمی‌شود. هیچ سازمان و یا اداره دولتی هم نمی‌تواند مدعی شود که کسب و کار شما را به یک برند تبدیل کرده است. برند یک مفهوم است. برند دارای ابعاد پیچیده و محتوایی است؛ اما ثبت علامت تجاری یک جریان اداری است و پس از دریافت مجوزها می‌توان آن را به نتیجه رساند.
کارآفرینان برای ثبت علامت تجاری باید بسته به نوع کار و فعالیت خود به سازمان‌های مربوطه مراجعه کرده و مجوزهای لازم را دریافت کنند. پس از اینکه لوگو،نام تجاری و سایر مجوزها تایید شد می‌توان گفت که یک علامت تجاری برای شرکت ثبت شده است. برندسازی یک جریان پیچیده و در عین حال ساده و علمی است. برند لوگو و یا یک محصول نیست. سال‌ها زمان می‌برد تا یک جریان برندسازی به نتیجه مطلوب برسد. شاید ملموس‌ترین آن شرکت اپل باشد. وقتی اپل علامت تجاری خود را ثبت کرد و یک لوگو برای خود طراحی کرد، برند مطرحی در دنیا نبود. مجموعه عوامل و فعالیت‌ها اپل را به یک برند معتبر جهانی تبدیل کرد.
در حالی‌که شاهد برگزاری دوره‌های متعدد کارآفرینی و مدیریت کسب و کار هستیم؛ اما کارآفرینان در کشورمان با مفاهیم کسب و کار آشنایی‌های زیادی ندارد. ریشه این چالش‌ها و مشکلات کجاست؟
واقعیت این است که مباحث مدیریتی علاوه بر دانش نیاز به تجربه هم دارد. از سوی دیگر راه‌اندازی کسب و کار فقط نیاز به خواندن کتاب‌های مدیریتی ندارد. فقط مرحله ثبت شرکت را در نظر بگیرید، آشنایی با مباحث حقوقی، آشنایی با مباحث قانونی و … نیاز جدی برای ثبت شرکت‌ها است. بسیاری از کارآفرینان به دلیل آشنا نبودن با این مباحث ثبت شرکت و یا ثبت نشان تجاری را جریان دشوار و طاقت فرسا می‌دانند. البته نباید از روند کند و بروکراسی بسیار پیچیده در این جریان چشم‌پوشی کرد؛ اما کارآفرینان باید تمامی ابعاد راه‌اندازی کسب و کار را بررسی کرده و به آن اشراف کامل داشته باشند. خواندن چند کتاب در زمینه مدیریت کسب و کار و یا گذراندن دوره‌های ام‌بی‌ای نمی‌تواند برای راه‌اندازی یک کافی باشد.بسیاری از کارآفرینان ثبت برند را همان ثبت علامت تجاری می‌دانند.
چالش‌ها و موانع ثبت علامت تجاری در ایران چیست؟
در این رابطه موانع و مشکلات متعددی وجود دارد که البته برخی از آنها با توجه به سوء‌استفاده‌های افراد سودجو به وجود آمده است.در چند سال گذشته و با تبلیغات گسترده‌ی صورت گرفته در زمینه ثبت علائم تجاری ، افراد زیادی که بعضا هیچ پیشینه و اقدامی در عرصه‌های مختلف تولید، بازرگانی، صنایع و… نداشته و ندارند، جهت ثبت و فروش امتیاز علائم تجاری گام برداشته که این روند همواره با اتخاذ تصمیماتی از سوی اداره ثبت مالکیت های معنوی نیز همراه بوده است. ناگفته نماند که در این بین هم ضرر اصلی به متقاضیان واقعی ثبت علائم تجاری رسیده است.اگر بخواهیم به طور کلی مشکلات و موانع این موضوع را از دیدگاه صاحبان واقعی کسب و کار بررسی کنیم شاید انتخاب نام مناسب، اصلی ترین معضل برای متقاضیان باشد . طبق آمار رسمی اداره مالکیت‌های معنوی در هشت سال اخیر هفتاد و دو هزار علامت تجاری فقط و فقط در مواد غذایی در سطح کشور به ثبت رسیده است. البته دو نکته قابل توجه در این مورد نهفته است: اول اینکه در نظر بگیرید این آمار فقط برای مواد غذایی بوده و اگر انبوهی از اصناف و زمینه‌های مختلف را هم در نظر بگیریم آن وقت می‌توانیم متوجه شویم در چند سال اخیر چه میزان علامت تجاری در مرکز مالکیت‌های معنوی کشور به ثبت رسیده است. و نکته دوم اینکه با توجه به شرایط تحریم‌ها و وضعیت نابسامان اقتصادی چند سال اخیر، میزان علائم تجاری ثبت شده با تعداد کسب و کارهای فعال در کشور به هیچ عنوان همخوانی ندارد. معضل تعدد علائم تجاری به ثبت رسیده، باعث شده تا متقاضیان جدید در انتخاب و ثبت علائم خود به دلیل تشابهات موجود دچار مشکلات عدیده‌ای شوند .
به نظر شما با وجود مشکلات متعدد در زمینه ثبت علامت تجاری چه راه‌هایی باید برای مدیریت این موضوع در نظر گرفت؟
متقاضیان ابتدا با انجام تحقیقات لازم، شخص یا شرکتی مورد وثوق و آگاه را جهت اخذ مشاوره های لازمه و همچنین اجرا و پیگیری امور خویش برگزینند زیرا این امر، مقوله ای بسیار تخصصی بوده و انجام آن نیز نیازمند داشتن تجربه و دانش مرتبط می باشد.همچنین از انتخاب و ثبت علائم تکراری حتی با پسوند و پیشوندهایی که تداعی کننده برخی نامهای معروف است، کاملافاصله گرفته و نام تجاری منحصر بفرد خویش را انتخاب کنند که کاملا متمایز بوده و بیانگر فعالیت تجاریشان باشد.قبل از آن چیزی که فکر می کنند به فکر ثبت نام و علامت تجاری خود باشند ، موارد بسیاری را دیده‌ام که به علت تعلل یا بی تدبیری در کوران تولید یا صادرات و واردات قرار گرفته اند اما موفق به ثبت علامت تجاری خود نشده اند که این موضوع ضررهای هنگفتی برای این افراد به همراه خواهد داشت.
