کانی مگ-سالهای پایانی دهه هشتاد، شهرهای کشور شاهد برگزاری رویدادهای بیشماری در حوزه برند و برندسازی بود. این روزها استارتآپها و کسب و کارهای نوپا جای آن را گرفته است. از شعارهای مسولان کشوری گرفته تا رویدادهای اقتصادی صحبت از استارتآپها و حمایت از آنها است. مراکز شتابدهی متعددی راهاندازی میشود و صحبت از رشد روزانه استارتآپها است. موضوع حمایت از استارتآپها و رشد اکوسیستم استارتاپی به اندازه ای در کشور پررنگ شده است که مرکز پژوهشهای مجلس نیز، چندی پیش به آن ورود کرد و در گزارشی به تحلیل و بررسی آن پرداخت.
تغییر مسیر فضای کارآفرینی
عده بسیاری معتقدند که استارتآپ همان شکوفایی نسل جدید کارآفرینان هستند. واقعیتهای اقتصادی دنیای امروز میگوید همانطور که نسل کارآفرینان در حال تغییر است، باید تغییرات فضای کارآفرینی را هم به جان پذیرفت. روشهای نوین کارآفرینی و قدرت فناوری معنا و مفهوم تازهای به کارآفرینی بخشیده است. مسیر کارآفرینی از راهاندازی کسب و کار گرفته تا تهیه گزارشهای مالی و پرداخت مالیات دستخوش تغییرات جدی شده است.
چالش ادامهدار تامین مالی
این روزها که شاهد رشد چشمگیر استارتآپها در کشور هستیم، دغدغهای به نام حمایت مالی از آنها هر روز پررنگتر میشود. جوانان صاحب ایده و دانش، طرحهای مختلفی را در حوزههای اقتصادی و صنعتی ارایه میکنند که نیاز جدی به حمایت مالی دارند. موضوع تامین مالی استارتآپها تبدیل به یک چالش در این اکوسیستم شده است. رشد مراکز شتابدهی و حمایت نهادهای دولتی از ایدههای نوآورانه بر کسی پوشیده نیست؛ اما هرچه طرحها و ایدهها بیشتر میشود، سختگیریها برای تامین مالی بیشتر میشود. بیشتر نهادهای دولتی از طریق دادن تسهیلات به شرکتها میتوانند کمک کنند؛ در حالی که دادن تسهیلات به شرکتهای استارتآپی یک روش اشتباه است. بهترین روش تامین مالی برای کسب و کارهای نوپا سرمایه گذاری خطر پذیر(VC) است. از طرف دیگر سرمایهگذاری جسورانه هم برای دولت یک روش اشتباه محسوب میشود. چون می تواند مورد سوءاستفاده قرار بگیرد و منابع را بدون حساب، به سمت گروههای منفعتی و اطرافیان مدیران دولتی سرازیر کند.
بررسی جوانب کار با منتورینگ
واقعیت این است که داشتن استارتآپ و تامین سرمایه به تنهایی باعث موفقیت نمیشود. لازم است تا کارآفرینان کم تجربه آموزشها و راهنماییهای لازم را ببینند و از همه جوانب به کسبوکار خود نگاه کنند. منتورینگ ناکافی پاشنه آشیل استارتآپها است. وجود تعداد زیاد استارتآپ و کمبود منتورینگ مناسب باعث میشود تا برای اکثر استارتآپها یک نسخه تجویز شود. گاهی نیز عکس این قضیه پیش میآید. منتورها بیش از حد در کار استارتآپها دخالت میکنند که موجب سردرگمی آنها میشود. وقتی یک ایده خام قرار است به یک کسب و کار تبدیل شود، نمیتوان انتظار معجزه از آن است. هر شروعی با ایرادها و مشکلاتی رو به رو است؛ اما گاهی ایدهها آنقدر پرقدرت و قوی هستند که دیگر جای ایرادی باقی نمیگذارد. این ایدههای پرقدرت و قابل اتکاء زاییده ذهن خلاق و نوآورانه نخبگانی هستند که شاید کمترین آشنایی را با الفبای کسب و کار دارند. ممکن است در ابتدای راه به دلیل ذوقزدگی و هیجانی که وجود دارد، احتمال شکستخوردگی نادیده گرفته شود. این نقطه همان نقطه تاریک اکوسیستم استارتاپی است. صاحبان ایده تمام تلاش خود را میکنند و شاید بهترین و خلاقانهترین ایده را دارند؛ اما کم توجهی و غلت از منتورینگ نبود آموزشها و راهنماییهای لازم در مسیر کسب و کار آنها را با شکست مواجه میکند.
سردرگمیهای مالی و مالیاتی
وقتی صحبت از شکست استارتآپها میشود، نباید مشکل را تنها در حوزه استارتآپ دید، واقعیت این است که بسیاری از شتابدهندهها در یک فضای سردرگم و غیر علمی سیر میکنند. برای مثال شتابدهندههای بسیاری وجود دارد که روشهای نامناسبی را برای حمایت و تامین مالی استارتآپها در نظر میگیرند. همچنین این مراکز از نظر مدیریت اقتصادی هم چالشهای جدی دارند. شتابدهندهها و استارتآپها یک سردرگمی جدی در حوزههای مالی و مالیاتی دارند. یکی از مسائلی که بسیاری از شرکتهای نوپا در ابتدای راه به آن بیتوجه هستند، مسئله پرداخت مالیات است. عدم رسیدگی به این مورد میتواند کسبوکارها را به دردسر بیندازد و آنها را از مزایای بسیاری محروم کند. مالیات استارتآپها مسئله واقعاً پیچیدهای است. واقعیت این است که استارتآپها بر خلاف تصور باید مالیات بپردازند. درست است که کسب و کارهای نوپا دارای معافیتهای مالیاتی هستند؛ اما پرداخت مالیات برای تمامی فعالان اقتصادی یک فرآیند قانونی به شمار میرود. یک کسب و کار زمانی نوپا شناخته شده واز معافیت مالیاتی برخوردار میشود که کمتر از سه سال از تاریخ تاسیس آن گذشته باشد. در نتیجه پس از طی این دوره باید به فکر واقعیتهای اقتصادی مانند بیمه، مالیات گزارش دهی بود. بر اساس آییننامه حمایتی دولت از کسب و کارهای نوپا باید درآمد یک شرکت در سال بیش از ۵۰۰ میلیون باشد، در غیر این صورت دیگر در دسته کسب و کارهای نوپا قرار نمیگیرد، در نتیجه شرکت مشمول پرداخت مالیات میشود. در شرایط کنونی فعالان اقتصادی تلاش میکنند که در مدت یک تا دو سال ایده به مرحله اجرایی شدن و ارایه محصول و خدمت برسد. اگر شتابدهنده به صورت متداول حمایت مالی خود را انجام دهد؛ اما ایده به مرحله تجاریسازی نرسد، یک شکست برای شتابدهنده و استارتآپ رقم میخورد.
استارتآپها در چه شرایطی از مالیات معاف میشوند؟
سازمان امور مالیاتی کشور بعد از بررسی های فراوان، مالیات استارتآپها را بر اساس نوع فعالیتی که دارند از یکدیگر تفکیک کرد و برای هرکدام قوانین خاص خود را وضع کرد. یکی از این قوانین مالیات استارتآپها مربوط به نحوه تولید و تعداد تولید محصول است. به طوری که اگر یک استارتآپ فقط یک خدمت یا محصول را ارائه کند از پرداخت مالیات معاف است. قانون دیگر در مورد مالیات کسب و کارهای نوپا تعیین شده و به این صورت است که کسب و کار نوپا از پرداخت مالیات به مدت سه سال معاف است. این امر به دلیل این است که استارت آپ های نوپا برای پیشرفت کردن و رسیدن به سوددهی نیاز به زمان دارند و به همین علت از زمانی که استارتآپ ثبت می شود به مدت سه سال از دادن مالیات معاف خواهد بود.
- نویسنده : دکتر علیرضا گلپور، مشاور مالی و وکیل مالیاتی