کانی مگ،تجربه حضور در زیر زمین شاید برای عده‌ای که تنها دو یا سه ساعت از یک معدن زیرزمینی بازدید می‌کنند، بسیار جذاب باشد؛ اما برای کارگران معادن که ساعت‌ها باید فضای نمور، تاریک و بی‌هیچ امکاناتی را تاب بیاورند، بسیار سخت و طاقت فرسا است. هنگام ورود به معادن زیرزمینی تابلوی بزرگی در ورودی نصب شده که نسبت به مخاطرات ایمنی هشدار میدهد. یکی از مهمترین جمله‌ها در این بخش مشکلات مربوط به بیماری‌هایی است که حاصل کار در معدن است.
در معادن دولتی و معادن بزرگ شرایط برای کارگران معادن بهتر از سایر بخش‌ها است. بیشتر کارگران این معادن از حقوق و مزایای بیمه تکمیلی و … بهره‌مند هستند. همین موضوع باعث می‌شود تا میزان تقاضا برای کار در این بخش بیشتر باشد؛ اما وضعیت در معادن خصوصی و کوچک کاملا برعکس است.
مشکلات ادامه‌دار کارگران بخش خصوصی
بیشتر معادن کوچک توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. از آنجایی که شرایط اقتصادی روز به روز دشوارتر می‌شود، کارگران معادن خصوصی هم روزهای سختی را پشت سر می‌گذارند. معوقات مالی، نبود ایمنی مناسب، مشکلات شدید سلامتی و عمل نکردن پیمان‌کاران به تعهدات خود، بار روی دوش کارگران را سنگین‌تر می‌کند.
یک کارگر معدن در فاریاب کرمان به خبرنگار کانی مگ در این رابطه می‌گوید«یکی از بزرگترین مشکلات کارگران کوچک و خصوصی معوقات مالی است. از آنجایی که شرایط و ادامه فعالیت برای معدنکاران دشوار شده است، پرداخت حقوق کارگران معادن هم به سختی انجام می‌شود. اگر کارگران نسبت به معوقات مالی خود اعتراض کنند، بی‌چون و چرا اخراج می‌شوند.»
به گفته وی« بسیاری از معدن‌داران قراردادهای کارگران معادن را یک ماهه یا دو ماهه می‌نویسند، وقتی کارگر دو ماه حقوق دریافت نکند، حق اعتراض ندارد. چون قرارداد به پایان رسیده است، پیگیری معوقات به سختی انجام می‌شود. گاهی کارگران از دریافت معوقات خود انصراف می‌دهند تا درگیری جریان‌های شکایت از پیمان‌کار و مسایل مربوط به اداره کار نشوند.»
این کارگر معدنی با اشاره به اینکه معادن کوچک خصوصی شرایط ایمنی، امنیتی و سلامتی مناسبی ندارند، اظهار داشت« یکی از مشکلات معادن زیرزمینی موضوع ایمنی است. معادن زغال سنگ در تمام دنیا به ناامنی مشهور هستند. حال اینکه معادن کوچک خصوصی هیچ بهره‌ای از ایمنی و امنیت نبرده‌اند. با کوچکترین اتفاق جان کارگران معادن به خطر می‌افتد؛ اما نه تنها قانون حمایتی وجود ندارد؛ بلکه هیچ اقدامی برای رفع این مشکلات نمی‌شود.»
دست یاری کارگران به سوی اعضای شورای عالی معادن
نزدیک به دو دهه از عمر شورای عالی معادن می‌گذرد. این شورا با هدف اصلاح ابهامات قانون معادن راه‌اندازی شد؛ اما پس از مدتی اختیارات بیشتری را کسب کرد. به گونه‌ای که گفته می‌شود شورای عالی معادن می‌توانند مانند وزیر صمت از اختیارات خود استفاده کند.
از آنجایی که همچنان قانون معادن در مجلس بررسی و اصلاح می‌شود، انتظار می‌رود جایگاه و وضعیت کارگران معادن هم بیشتر از گذشته بررسی شده و به روز رسانی شود. بیشتر قوانین مربوط به کارگران معادن منسوخ و قدیمی است. در قوانین جدید با الزامات و ضروریات بیشتری در نظر گرفته شود؛ اما موضوع کارگران، چالش‌های به روز آنها، قوانین منسوخ مربوط به آنها و … باید بیشتر بررسی شده و دست خوش تغییر شود.
مرتضی گلابعلی، کارگر معدن در زنجان می‌گوید«من تجربه حضور در معادن زیرزمینی را ندارم؛ اما معادن روباز هم چالش‌ها و مشکلات مرتبط با خود را دارند. بسیاری از معادن روزبار فصلی کار می‌کنند و کارگران معادن باید نیمی از سال را در تعطیلی به سر ببرند. حال اینکه نبود حقوق دستمزد در نیمی از سال منجر به آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی فراوانی می‌شود. از سوی دیگر در معادن روباز هم خطرات جدی برای گارگران وجود دارد. بسیاری از کارگران در معادن روزباز هنگام برداشت سنگ و یا هر ماده معدنی دیگر آسیب می‌بینند؛ اما آمار درست و دقیقی از کشته‌های معادن منتشر نمی‌شود.»
به گفته وی« در حال حاضر بسیاری از معدن‌داران تمایلی به استفاده از کارگران داخلی ندارند و ترجیح می‌دهند از مهاجرانی افعانی استفاده کنند. متاسفانه در بسیاری از مواقع کارگران معادن دچار جراحت شده و یا فوت می‌کنند؛ اما خبری از آنها در جایی منتشر نمی‌شود. موضوع بدتر این است که مهاجران افغانستانی در همان حوالی معادن به خاک سپرده می‌شوند و معدن‌داران در برابر هیچ کس پاسخگو نیستند.»
وی عنوان کرد«سال‌هاست موضوع قانون حمایت از کارگران معادن و حل مشکلات معیشتی و کارگری آنها مطرح می‌شود؛ اما هیچ اقدام تاثیرگذاری از سوی خانه کارگر، شورای عالی معادن، خانه معدن و نمایندگان مجلس صورت نگرفته است. هنگام انتخابات نمایندگان کارگری وعده‌های بسیاری می‌دهند، نمایندگان مجلس فقط در ایام رای گیری به میان مردم می‌آیند. پس از اتمام دوره انتخابات دیگر خبری از نمایندگان مجلس، نمایندگان خانه کارگر و ناظران شورای عالی معادن نیست.»
وی تاکید می‌کند«موضوع معوقات کارگران معادن عمری به قدمت معادن خصوصی کشور دارد. معادن کوچک مقیاس که توسط بخش خصوصی اداره می‌شود، تعهد چندانی در برابر پرداخت‌های به موقع حقوق کارگران ندارند. در نتیجه تجمعات کارگران هم بی نتیجه مانده و تنها موضوع اخارج کارگران مطرح می‌شود. کوچکترین اعتراض منجر به اخراج می‌شود. زیرا معدن‌داران تمایل بیشتری به استفاده از کارگران افعانی در معادن دارند. بیشتر کارگران افغانی با حقوق ۴ تا ۵ میلیون در معادن کار می‌کنند و نیاز به بیمه و … هم ندارند. در نتیجه معدن‌دار آنها را به کارگران ایرانی ترجیح میدهد.»
- نویسنده : جعفرگودرزی
