البته در نظر گرفتن این نکته بسیار حائز اهمیت است که ذخایر معدنی ایران مربوط به اکتشافاتی است که تنها ۷ درصد از اقلیم ایران را پوشش میدهد و متوسط عمق گمانه‌های اکتشافی در ایران تنها ۱۰۰ متر است در حالی که متوسط عمق گمانه‌های اکتشافی در دنیا ۹۰۰ متر است و این نشان از ظرفیت بالای معدنی کشف‌نشده کشور است. در شرایط فعلی اقتصاد ایران و تحریم‌های گسترده پیش رو، یکی از ظرفیت‌های بالقوه کشور برای عبور از این بحران و حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی، نگاه ویژه به بخش معدن کشور است که میتواند علاوه بر نقش زیربنایی در ارتقای رفاه اقتصادی کشور، سهم بالایی از اشتغال را به خود اختصاص دهد. به گفته صاحبنظران، این صنعت به واسطه زنجیره تولید و خدماتی که ارائه میدهد، این ظرفیت را داراست که بتواند در چشم‌انداز ۱۴۰۴ ظرفیت اشتغال در کشور را به رقم ۸.۳ میلیون نفر یعنی معادل ۳۶ درصد از سهم اشتغال بازار کار ایران برساند. معادن و صنایع معدنی به دلیل برخورداری از قابلیت تولید محصولات صادراتی، در ارزش افزوده صادراتی کشور سهیم بوده و به دلیل تنوع و پراکندگی ذخایر معدنی میتواند به برنامه‌های رشد در اغلب مناطق غیربرخوردار و دورافتاده کشور کمک کند.
به همین منظور و در راستای اقتصاد مقاومتی و قطع وابستگی به درآمدهای نفتی و شکل‌گیری اقتصادی متکی بر توان داخلی، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام فعالیت‌های معدنی در حوزه‌های اکتشاف، استخراج، فرآوری و سرمایه‌گذاری را در دستور کار خود قرار داده است که از اهم پروژه‌ها در حوزه اکتشاف می‌توان به اجرای عملیات حفاری اکتشافی در معادن طبس، گل‌گهر، سونگون و مس پروفیری در استان‌های جنوب و جنوب شرقی کشور و در حوزه استخراج به استخراج و حمل سنگ بوکسیت جاجرم و سنگ آهن گل‌گهر و در حوزه صنایع معدنی به احداث کارخانه کاتد وتغلیظ مس سونگون، کارخانه تولید آهن اسفنجی میانه و بافت اشاره نمود.
بدون شک، مجموع این اقدامات در راستای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب میتواند زمینه رفع وابستگی به نفت را با ایجاد اقتصاد چندمحصولی و افزایش سهم صنعت در تولید ناخالص کشور سبب شود. همچنین این رویکرد میتواند باعث دورن‌زا کردن اقتصاد و رفع گلوگاه‌های صنعت کشور شود.
در همین زمینه با حسین بَرمر معاون هماهنگ‌کننده هلدینگ تخصصی صنعت و معدن قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) مصاحبه‌ای انجام شده است تا بیشتر با فعالیت این مجموعه در حوزه صنعت و معدن آشنا شویم.
جناب آقای برمر لطفاً بفرمایید قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) از چه سالی به طور تخصصی وارد حوزه صنعت و معدن شد و علت این حضور چه بود؟
پیرو بیانات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در خصوص اهمیت بخش صنعت و معدن در اقتصاد کشور و لزوم نقش‌آفرینی قرارگاه در رفع نیازهای اساسی و گلوگاه‌های کشور، این مجموعه با استفاده از ظرفیت‌های بالقوه خود، هلدینگ تخصصی صنعت و معدن را در سال ۱۳۹۷ تشکیل داد و به صورت تخصصی وارد این عرصه شد.
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و ماشین‌آلات تخصصی و با رعایت استانداردهای کیفی و زیست‌محیطی، توانایی انجام انواع حفاری‌های اکتشافی، آماده‌سازی و استخراج معادن زیرزمینی و روباز و همچنین طراحی و احداث کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی را به صورت طراحی، تأمین کالا و اجرا (EPC) دارد. هلدینگ تخصصی صنعت و معدن قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه دارای ۳ موسسه تخصصی به نام‌های امین، ثارالله و معدن است که با به‌کارگیری بیش از ۴۶۰۰ نفر سرمایه انسانی، ۲۸ طرح و پروژه صنعتی و معدنی را در ۱۱ استان کشور در دست اجرا دارد.
به طور کل عملکرد قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه صنعت و معدن به چه صورت است؟
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن به عنوان زیرمجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و در کنار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و همچنین شرکت ملی صنایع مس ایران، فعالیت‌های گسترده‌ای را در چهار حوزه اکتشاف، استخراج، فرآوری و سرمایه‌گذاری در کارنامه خود به ثبت رسانده و پروژه‌های مختلفی را اجرا کرده است که به طور کل می‌توان به این موارد اشاره کرد:
احداث کارخانه‌های صنعتی در حوزه صنعت فولاد به ظرفیت ۵.۳ میلیون تن شامل گندله‌سازی، آهن اسفنجی، ذوب و ریخته‌گری فولاد (معادل ۵ درصد کل ظرفیت تولید کشور)
احداث کارخانه‌های صنعتی در حوزه صنعت مس به ظرفیت ۳۵۰ هزار تن شامل تولید کنسانتره مس و پالایش مس کاتدی (معادل ۲۵ درصد کل ظرفیت تولید کشور)
تولید کنسانتره فسفات به میزان ۷۰ هزار تن در سال (معادل ۸۰ درصد کل ظرفیت تولید کشور)
استخراج کانسنگ سرب و روی به میزان ۱۲۰ هزار تن در سال (معادل ۱۳ درصد کل ظرفیت تولید کشور)
حفاری اکتشافی به میزان ۲۵ هزار متر در سال (معادل ۲۰ درصد کل ظرفیت حفاری اکتشافی سالانه در کشور)
استخراج فسفات خاک کلوخه به میزان ۳ میلیون تن در سال
لطفاً به یک یا دو پروژه مهم در حوزه‌های مختلف کاری هلدینگ تخصصی صنعت و معدن هم اشاره بفرمایید؟
در حوزه اکتشاف می‌توان به حفاری بالغ بر ۶۵ هزار متر گمانه اکتشافی در استان‌های کرمان، یزد، فارس، اصفهان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی اشاره کرد. همچنین در حوزه استخراج می‌توان عملیات استخراج بخش زیرزمینی معدن سرب و روی انگوران، عملیات استخراج معدن سنگ آهن چاه‌گز و نیز عملیات استخراج و خردایش در معادن بوکیست جاجرم را نام برد. از مهمترین پروژه‌های حوزه فرآوری نیز می‌توان به احداث فاز دوم کارخانه تغلیظ مس سونگون، احداث و راهبری دو کارخانه تولید آهن اسفنجی بافت و میانه اشاره کرد که عملیات اجرایی آن ها خاتمه یافته است و احداث کارخانه تغلیظ مس درآلو، احداث کارخانه تولید مس سونگون و احداث کارخانه ذوب و ریخته‌گری شهریار و شاهین طرح توسعه مجتمع فولاد صنعتی بناب در حال اجرا می‌باشد. در حوزه سرمایه‌گذاری نیز سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه پرعیارسازی منگنز در شهرستان ارزوئیه کرمان و همچنین سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه تولید کاتد مس در شهرستان انارک اصفهان توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام شده است.
آیا قرارگاه در زمینه بومی‌سازی و استفاده از توان داخل کشور در این حوزه اقدامی انجام داده است؟
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن همواره در اجرای پروژه‌های خود در عرصه صنعت و معدن، استفاده از ظرفیت و توان داخل کشور را مد نظر دارد؛ به نحوی که با شناسایی سازندگان داخلی و بررسی توان آن ها و معرفی به کارفرمایان، زمینه جایگزینی تأمین‌کننده ایرانی را به جای تأمین‌کننده خارجی فراهم نموده و کالاهای مورد نیاز خود را از داخل تأمین کرده است که این امر باعث جلوگیری از خروج ارز و اشتغال‌زایی در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شد.
در مقوله خودکفایی و بومی‌سازی، در دو بخش دانش فنی و ساخت داخلی، اقدامات ارزنده‌ای در پروژه‌های هلدینگ انجام شده است. استفاده از دانش فنی ایرانی PERED در پروژه‌های تولید آهن اسفنجی (میانه و بافت) به جای تکنولوژی‌های خارجی نظیر میدرکس و… همچنین دستیابی به دانش فنی فرآوری کانسارهای مس نمونه‌هایی از بومی‌سازی و خودکفایی در حوزه تکنولوژی پروژه‌های این هلدینگ می‌باشد. در کل قرارگاه موفق به بومی‌سازی بیش از ۵۰ درصد تجهیزات پروژه‌های صنایع معدنی در داخل کشور و جایگزینی سازنده ایرانی به جای سازنده خارجی شده است.
علت حضور قرارگاه در زمینه احداث کارخانه‌های تولید آهن اسفنجی چه بوده است؟
در دنیا، صنعت فولاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و ایران با تولید حدود ۲۰میلیون تن فولاد، به‌طور تقریبی یک درصد تولید فولاد جهان را در اختیار دارد و جزو ۱۵ کشور نخست در تولید این صنعت راهبردی محسوب می‌شود.
در حال حاضر سرانه مصرف فولاد در کشور ایران بین ۲۳۰ تا ۲۶۰ کیلوگرم در سال اعلام شده است؛ این یعنی به طور متوسط هر فرد ایرانی در سال ۲۳۰ تا ۲۶۰ کیلوگرم فولاد نیاز دارد و این شاخص که به عنوان یکی از شاخص‌های سنجش توسعه‌‌یافتگی شناخته شده، در کشورهای توسعه‌یافته بالای ۳۰۰ کیلوگرم است. با توجه به سرانه مصرف و نیاز کشور به فولاد و با توجه به ظرفیت‌های معدنی و مجتمع‌های فولادی که در کشور وجود دارد، در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن برای تولید آن ترسیم شده است.
یکی از مهمترین اقدام‌هایی که در بلندمدت برای صنعت فولاد مهم تلقی می‌شود و میتواند به همراه خود بیشترین ارزش افزوده را برای آن به همراه بیاورد، تکمیل زنجیره فولاد است. مراحل مختلف تکمیل زنجیره فولاد پس از سنگ آهن که از معدن استخراج می‌شود، شامل تبدیل سنگ آهن به کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، شمش و محصولات فولادی است. در همین راستا دو کارخانه تولید آهن اسفنجی فولاد میانه و فولاد بافت، با ظرفیت تولید سالانه هر کدام ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی، از پروژه‌هایی است که با رویکرد برقراری توازن در زنجیره فولاد کشور توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام شد.
با توجه به اهمیت صنعت مس در کشور و جهان و کاربرد بالای آن در صنایع مختلف آیا قرارگاه در این زمینه هم اقدامی انجام داده است؟
مس به عنوان یکی از مهمترین مواد معدنی در دنیا شناخته می‌شود و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن، در دنیای امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. میزان ذخایر مس خالص دنیا برابر ۸۸۰ میلیون تن برآورد شده که ایران با داشتن بالغ بر ۵۰ میلیون تن مس محتوی بیش از ۶ درصد این ذخایر را به خود اختصاص داده و در جایگاه پنجمین کشور صاحب ذخایر مس قرار گرفته است. در این میان معدن مس سونگون با ذخیره قطعی ۲ میلیارد تن سنگ معدن با عیار ۵/ ۰ درصد و ذخیره احتمالی چهار میلیارد تن سنگ مس بالغ بر ۴۰ درصد مس کشور را در اختیار دارد. معدن مس سونگون در ۲۵ کیلومتری شهر ورزقان در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. در راستای طرح توسعه مجتمع معدن مس سونگون، از اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۸ پروژه احداث فاز دوم کارخانه تغلیظ مس سونگون با ظرفیت تولید ۱۵۰ هزار تن کنسانتره مس با عیار ۳۰ درصد در سال، از طرف شرکت ملی صنایع مس ایران به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) واگذار شد و در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۳، این پروژه با مدیریت جهادی متخصصان جوان و متعهد ایرانی و در شرایط کاملاً تحریمی به بهره‌برداری رسید. احداث کارخانه پالایش مس سونگون، احداث مجموعه کارخانجات تولید کاتد مس سونگون، احداث کارخانه تغلیظ مس درآلو در استان کرمان و سرمایه‌گذاری در معدن مس شهید حججی در استان اصفهان از جمله پروژه‌هایی است که قرارگاه در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری مس فعالیت می‌کند.
لطفاً برای آشنایی مخاطبان ما، اشاره‌ای هم به رکوردهای قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه صنعت و معدن داشته باشید.
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن قرارگاه تاکنون موفق به کسب رکوردها و دستاوردهای زیادی در گرایش کاری خود شده است که برای نمونه به برخی از این موارد اشاره می‌کنم:
بازیابی بیش از ۹۵ درصد ماده معدنی برای اولین بار در کشور در معادن زیرزمینی
انتقال بتن به عمق ۳۰۰ متری و پمپاژ آن تا ۵۰۰ متر به صورت افقی برای اولین بار در کشور در استخراج معدن زیرزمینی انگوران
کسب مقام اول سازه فولادی کشور در سال ۱۳۹۷ از انجمن سازه‌های فولادی کشور در بخش غیرساختمانی به دلیل اجرای سازه سالن اصلی کارخانه تغلیظ مس درآلو
اجرای کامل دو کارخانه تولید آهن اسفنجی با به‌کارگیری دانش فنی ایرانی PERED برای اولین بار در کشور
رکورد تولید بیش از ۷۰ هزار تن آهن اسفنجی در ششمین ماه بهره‌برداری از کارخانه آهن اسفنجی بافت
ساخت ۳۲۰ سلول بتن پلیمری برای اولین بار در کشور برای پروژه پالایش مس سونگون
شکستن رکورد ۱۹ ساله فعالیت مجتمع معدنی اسفوری با تولید ۹۲۰۰ تن کنسانتره فسفات در یک ماه
و این تنها بخشی از رکوردها و دستاوردهای این مجموعه می‌باشد.
