کانی مگ، عاطفه عبدالهی– با وجود ذخایر معدنی فراوان و مختلف در کشورمان، معدن و صنایع معدنی آنچنان که باید نتوانسته‌اند جایگاه خود را در میان رشد ناخالص ملی پیدا کنند. در حالی که شرکت‌های معدنی دنیا با سرعتی بی‌نظیر سوار بر بسترهای انقلاب صنعتی چهارم جهان هستند و از تمام ذخیره و پتانسیل یک […]
کانی مگ، عاطفه عبدالهی– با وجود ذخایر معدنی فراوان و مختلف در کشورمان، معدن و صنایع معدنی آنچنان که باید نتوانسته‌اند جایگاه خود را در میان رشد ناخالص ملی پیدا کنند. در حالی که شرکت‌های معدنی دنیا با سرعتی بی‌نظیر سوار بر بسترهای انقلاب صنعتی چهارم جهان هستند و از تمام ذخیره و پتانسیل یک معدن بهره‌ی کامل می‌برند، از ذخایر یک معدن در کشورمان فقط ۲۰درصد بهره‌برداری می‌شود. عبدالحسین محمدی مدیر معادن شرکت‌های معدنی و صنعتی شاهین معتقد است “روش‌های نوآورانه‌ای در دنیا استفاده می‌شود که توسط این روش‌ها با سرعت بالا تشخیص عیار سنگ در معادن به سادگی صورت می‌گیرند. برخی از معادن کشورمان که موفق شده‌اند با شرکت‌های معدنی پیشرفته دنیا ارتباط بگیرند، توانسته‌اند برخی از این تکنولوژی‌ها را در حوزه کاری خود بکار بگیرند، ولی متأسفانه معادنی در کشورمان وجود دارند که به صورت سنتی عملیات معدنی را ادامه می‌دهند.” در ادامه مشروح صحبت‌های وی را بخوانید.
چند سال است که در حوزه معدن فعالیت دارید؟ کمی از مشکلات و دغدغه‌ها و شرایط شغلی خود بگویید.
حدود ۱۸ سال است که در معدن سرب و روی فعالیت دارم و تولید کننده کلوخه سرب روی و کنسانتره سرب و روی هستیم و گاهی هم به صورت مشاوره و اجرایی به معادن زیر زمینی کمک می‌کنیم.
در حال حاضر بلاتکلیف بودن معادن از معضلات این صنعت است. به این صورتی که جایگاه معدن و صنایع معدنی با توجه به ارزش افزوده‌ای که دارد در مقایسه با سایر فعالیت‌های اقتصادی کاملاً نامشخص است. قوانین و مقرراتی که در اکثر نهادها و سازمان‌ها برنامه‌ریزی می‌شوند این طور به نظر می‌رسد که صنعت معدن آخرین اولویت آنها محسوب می‌شود. تغییر هر روزه قوانین و آیین نامه‌ها، معدن کاران را در بلاتکلیفی قرار داده است. افکار و روش‌های سنتی و کمبود ماشین‌آلات مدرن به خاطر تحریم‌های ظالمانه، اجرای عملیات معدنی را با سختی مواجه کرده است.
با توجه به اینکه صحبت از انقلاب صنعتی چهارم در جهان مطرح است ما چگونه می‌توانیم وارد این بستر شویم و از این مسائل عقب نمانیم؟
مجهز شدن کشورمان در همه‌ی زمینه‌های علمی به این امر کمک می‌کند و شاه‌کلید این ماجرا تقویت نیروی‌های کار متخصص است. خوشبختانه کشورمان پتانسیل لازم را برای ورود به بسترهای این انقلاب عظیم صنعتی را دارد. چه از لحاظ نیروی انسانی جوان و کار آمد که مستلزم آموزش‌های صحیح و کارآمد است و چه از لحاظ منابع عظیم و پر رونق که در کشورمان فراوان وجود دارد.
مهمترین فناوری‌ها و تکنولوژی‌هایی که در حوزه اکتشاف و استخراج مواد معدنی در جهان استفاده می‌شود، چیست؟ چقدر کشورمان به سمت استفاده از تکنولوژی در این بخش‌ها حرکت کرده است؟
روش‌هایی نوآورانه‌ای در دنیا استفاده می‌شود که توسط این روش‌ها با سرعت بالا تشخیص عیار سنگ در معادن به سادگی صورت می‌گیرند این فعالیت‌ها عملیات معدنی را آسان‌تر می‌کند. این فرآیند از مصرف انرژی جلوگیری کرده و باعث کاهش اتلاف منابع انرژی می‌شود. از روش‌های مدرن دیگر در جهان مکانیزه کردن حفر تونل است که باعث ایمنی و افزایش بهره‌بری در معادن کشورمان می‌شود، این درحالی است که در معادن کوچک مقیاس همچنان این چالش گریبان‌گیر عملیات معدنی است.
از روش‌های دیگری که در دنیا اجرایی شده است و تاکنون بازدهی خوبی را از خود نشان داده‌اند، می‌توان به این موارد اشاره کرد: شبیه‌سازی معادن، طراحی مجدد ماشین‌آلات صنعتی، سیستم اتوماسیون ریلی، استفاده از پرتونگاری برای اکتشاف ذخایر جدید، بهبود لوازم ایمنی کارگران در معدن، استفاده از کلاه هوشمند ایمنی برای کارگران، ایجاد اتوماسیون معدنی برای معادن، استفاده از فناوری نقشه‌براری سه بعدی.
برخی از معادن کشورمان که موفق شده‌اند با شرکت‌های معدنی پیشرفته دنیا ارتباط بگیرند، توانسته‌اند برخی از این تکنولوژی‌ها را در حوزه کاری خود بکار بگیرند، ولی متاسفانه هستند معادنی که به صورت سنتی به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. به عنوان مثال ما در معدن عمارت از سال ۱۳۸۲ استخراج زیرزمینی را به صورت مکانیزه درآورده‌ایم و می‌توان از این معدن به عنوان یک معدن موفق در تغییر نگرش سنتی به نوین نام برد. کارشناسان و بهره‌برداران بسیاری به بازدید از معدن عمارت می‌آیند و خوشحال هستیم که این معدن قدم کوچکی در راه استفاده از تکنولوژی‌های روز در معادن برداشته است و میتواند راهنما و مشوق دیگر کارشناسان و بهره‌برداران باشد. استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های نوین در معادن، عملیات معدنی را سهل می‌کند.
پتانسیل معادن کشور ایران را نسبت به جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چقدر بخش معدن میتواند در اقتصاد کشورمان ارزش آفرین باشد؟
هشت درصد از کل مساحت کشورمان را معادن تشکیل میدهد.کشور ایران با یک ونیم میلیارد تن ذخیره قطعی و چهارونیم میلیارد تن ذخیره احتمالی در سنگ ساختمانی جزء سه کشور اول دنیا است. مهمترین مواد معدنی که در حال حاضر در کشورمان استخراج می‌شوند، می‌توان از زغال سنگ، کرومیت، مس، سرب و روی ، سنگ آهن و سنگ ساختمانی نام برد. به نحوی که در کشورمان به لحاظ تنوع، انواع مواد معدنی وجود دارد و از نظر معدنی به نوعی رنگین‌کمان معدنی محسوب می‌شود.
کشور ایران با یک درصد از جمعیت جهان، هفت درصد از ذخایر دنیا را در اختیار دارد. لذا لازم است با این ذخیره‌ی بالای معدنی از دانش روز و متخصصین تحصیل کرده در این زمینه بهره برد. تا عملیات معدنی بر پایه علم و دانش پیش رود. کشورهای همسایه ایران مانند ترکیه و عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس با توجه به آهنگ رشد اقتصادی به منابع بسیاری نیاز دارند و این درحالی است که این کشورها از نظر معدنی بسیار بسیار فقیر هستند و اخیراً در صنایع فولاد سرمایه‌گذاری کلانی را انجام داده‌اند ولی مواد اولیه آنها وارداتی است و کشور ایران میتواند بهترین تأمین کننده برای آنها باشد.
برای حضور در میان شرکت‌های دانش بنیان چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید؟ چقدر اقتصاد کشور به شرکت های دانش بنیان نیاز دارد؟
در گذشته در چند مورد قصد داشتیم دانش بنیان شویم، بنابه دلایلی نتوانستیم وارد این عرصه شویم، ولی بر حسب علاقه‌ای که به این شرکت‌ها داشتیم ارتباط و همکاری ما با آنها ادامه دارد. می‌توان گفت سکان‌دار تکنولوژی در کشور همین شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که لازم است بیش از پیش توسط دولت حمایت شوند زیرا این شرکت‌ها با جذب کارشناسان خبره اقدام به تولید علم می‌کنند.در عملیات معدنی علم و داشتن کارشناسان خبره در صدر و اولویت فعالیت‌ها قرار دارد.
در حوزه اکتشاف و بهره‌برداری معادن کشور با چه مشکلاتی رو به رو هستیم؟ راه حل این مشکلات چیست؟
از مهمترین مشکلات بهره‌برداری قوانین دست و پاگیری است که هر روز بخشنامه می‌شود. هزینه‌های بالا و کمبود ماشین‌آلات مدرن صنعتی و معدنی موجب عدم پیشرفت کشور در بخش اکتشاف معادن شده است که دولت باید به کمک بهره‌برداران بشتابد و آنها را حمایت کند. به طوری که معمولاً به دلیل هزینه‌های بالا معمولاً ده تا بیست درصد از معادن از مرحله اکتشاف به مرحله بهره برداری می‌رسند و۸۰ درصد دیگر به بهره‌برداری نمی‌رسند. لذا بهره برداران باید با کمک متخصصین در امر اکتشاف و استخراج به صورت تخصصی عمل کنند و این مسیر را صبورانه طی کنند، چرا که بهره برداران عجول که سریعاً به دنبال درآمدزایی کلان هستند در رده معدنکاران حرفه‌ای قرار نخواهند گرفت.
چگونه می‌توانیم با کمک تکنولوژی‌های مدرن خام فروشی را کاهش دهیم؟ چقدر کشورمان پتانسل حل معضلات فرآوری مواد معدنی را دارد؟
خام فروشی به معنای فروش به کمترین نرخ در جهان و بدین معنا است که منابع و ثروت ملی نسل آینده را با کمترین نرخ به تاراج ببریم. باید با نوآوری و تکنولوژی روز و کمک شرکت‌های دانش بنیان ازخام فروشی جلوگیری کنیم و از این نعمتی که خدا در کشورمان قرار داده است به بهترین نحو ممکن در جهت رشد اقتصادی و رفع محرومیت‌های کشوری بهره بگیریم. اگر در عملیات معدنی از روش‌های جدید و فناوری‌های نوین استفاده کنیم.
خوشبختانه کارهایی در این راستا انجام شده و در دست اقدام است که امیدواریم دولت سیزدهم این مسیر رابا سرعت بهتری ادامه دهد. اینکه اقتصاد کشورمان چند سالی است با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و شرکت‌های نفتی با تحریم مواجه هستند، برکسی پوشیده نیست. بخش معدن میتواند منجی اقتصاد کشورمان باشد.
آمارها نشان میدهد که ما در کشور تعداد زیادی معدن راکد و غیرفعال داریم و گفته می‌شود این معادن کوچک هستند و صرفه اقتصادی ندارند، چه رویکردی نسبت به این موضوع دارید؟
بله درست است که معادن کوچک مقیاس راکد هستند، ولی این که این معادن غیرفعال باشند و صرفه اقتصادی ندارند را قبول ندارم، مخصوصاً در حوزه معادن فلزی. من تاکنون از چندین معدن فلزی کوچک مقیاس بازدید کرده‌ام، از خراسان رضوی گرفته تا خراسان شمالی،یزد و استان های مرکزی، اصفهان و کرمان. متأسفانه تصور معدن‌داران این است که همه‌ی معادن باید با یک سبک سیاق استخراج و اکتشاف می شوند، این در صورتی است که برای هر معدن با ویژگی‌های مختلف روش‌های متفاوتی جهت بهره‌برداری وجود دارد. این مهم در صورتی امکان پذیر است که در کنار سرمایه‌گذاران از کارشناسان خبره استفاده شود.
یک سوال می‌پرسم، مگر در تمام دنیا معادنی که فعال‌اند بزرگ مقیاس‌اند؟ معادن کوچک قطعاً مسائل و راهکارهای مختص به خودشان را دارد، باید این مشکلا ت را دید و برای حل آنها به صورت تخصصی اقدام کرد. این درحالی است که گاهی مشاهده می‌شود در معادن کوچک مقیاس عیار کانی‌ها بالا است و این یک مزیت برای آنها محسوب می‌شود. در بحث توسعه اقتصادی تفاوتی میان معادن کوچک مقیاس و بزرگ وجود ندارد چون در هر دو از عملیات معدنی بر اساس تکنولوژی روز دنیا استفاده می‌شود.
و اما سخن آخر؟
همه می‌دانند معدنکاری در دنیا سخت‌ترین کار نسبت به مشاغل دیگر است، یک کارگر و یا یک کارشناسی که در معدن کار می‌کند را با کارگران در صنف‌های دیگر باهم مقایسه کنید، مگر چه مقدار درآمد دارند؟ البته باید گفت همه‌ی کارگران صنایع زحمتکش‌اند و واقعاً در حق کارگران اجحاف می‌شود و هیچ‌کس هم فریادرس نیست. کارگران معدن با وجود شغل سختشان و دور ماندن از خانه و کاشانه و عزیزانشان، بعد از بیست سال کار در معدن، وقتی برای بازنشستگی اقدام می‌کنند به عناوین مختلف، مانع بازنشستگی آنها می‌شوند. متولیان امر باید شرایطی را محیا کنند که به تمام افراد با شغل‌های مختلف در معدن سختی کار تعلق بگیرد و این عزیزان بعد از بیست سال کار در معدن بتوانند دوران خوبی را در کنار خانوادشان سپری کنند.
