چالش‌ها و راه‌کارهای توسعه اکوسیستم استارت‌آپی

کانی مگ، ورود جهان به موج چهارم اقتصاد دستاوردهای بی‌شماری داشت. پایان عصر دودکش‌ها در اقتصاد جهان و تاکید ویژه بر روی اقتصاد دانش بنیان موجب رشد و توسعه اقتصاد بسیاری از کشورها شد. انقلاب صنعتی چهارم مانند سایر انقلاب‌های صنعتی دوره تازه‌ای را برای جهان رقم زد؛ اما سرعت رشد این تحولات به اندازه‌ای بود که برخی کشورها هنوز هم نتوانسته‌اند خود را به موج چهارم صنعت برسانند. رشد استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های نوآوری یکی از دستاوردهای بزرگ نسل چهارم صنعت بود. کم کم اکوسیستم استارت‌آپی در جهان شکل گرفته و در اندازه‌های کوچک در کشورهای پیش‌رو نیز تشکیل شد.

بی‌شک در نگاه اول سرعت چشم‌گیر تکنولوژی، فناوری‌های جدید و علوم میان رشته‌ای برای صنایع یک خطر جدی به شمار می‌رفت؛ اما واقعیت این است که در هیچ جای دنیا نمی‌توان نسبت به سرعت و رشد تکنولوژی و فناوری بی‌توجه بود. شکل‌گیری استارتاپ‌ها در کشورهای جهان و توسعه اکوسیستم استارت‌آپی مزیت‌های بسیاری را برای اقتصاد جهان خلق کرد.

در بیشتر کشورها استارت‌آپ‌ها با تمرکز جدی بر روی خدمات فناورانه، ارایه راهکارهای نوآورانه و مبتنی بر خلاقیت توانستند در اقتصاد جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند؛ اما همانطور که سرعت رشد استارت‌آپ‌ها چشم‌نواز بود، سرعت از بین رفتن آنها هم قابل تامل بود. بر اساس آمار رسمی از هر ده استارت‌آپ تنها یکی از آنها می‌توانند در اکوسیستم استارت‌آپی رشد کنند و به یک شرکت قوی تبدیل شوند. پس شکست در استارت‌آپ‌ها به یک امر بدیهی تبدیل شده است.

ادامه روند شکست در استارت‌آپ‌ها نه تنها شایسته نیست؛ بلکه در بسیاری از کشورها محلی برای تحقیق و تفحص تبدیل شد. در نتیجه ابزارهای متفاوت و مختلفی برای جلوگیری از شکست و یا همان ریزش استارت‌آپ‌ها در نظر گرفته شد. در یک اکوسیستم استارت‌آپی تمامی شرایط و ابزارها برای رشد و بلوغ استارت‌آپ مهیا نیست؛ اما فعالان استارت‌آپی باید بدانند که علاوه بر مطالبه ابزارهای مورد نیاز به یک تطابق با محیط، قوانین و مصوبه‌ها و حتی کمبودها نیاز دارند.

وقتی یک استارت‌آپ از دل یک ایده خلاقانه بیرون می‌آید و کم کم شکل مجموعه‌ای دانش بنیان را به خود می‌گیرد باید با گام‌ها و اصول اولیه اقتصاد، مدیریت و دانش کسب و کار آشنا باشد؛ اما بسیاری از فعالان در اکوسیستم استارت‌آپی هیچ دانش و تخصصی در زمینه راه‌اندازی کسب و کار ندارد.

آشناییکارکنان با ساختارهای تجاری و پاسخگویی به نیازهای مشتریان از جمله کارهای مهم در استارت‌آپ‌ها است که با اتکا به ابزارهای مناسب برای برقراری ارتباطات در محیط کسب وکار انجام شدنی است. ارتباطات موثر به ساخت گروه‌های موثر و تقویت روحیه کارکنان کمک می‌کند. رضایت مشتریان و بهبود تجربه خرید آنها از استارت‌آپ‌ها از دیگر پیامدهای استفاده از این ابزارهاست. می‌توان برای ارتباطات تجاری از ابزارهای قدیمی استفاده کرد. استفاده از ابزارهای مدرن ضروری است. این ابزارها به بهبود روابط با کارکنان و مشتریان کمک می‌کند. هم چنین بعضی از آن‌ها اطلاعات حیاتی را در زمانی که باید ارائه می‌کند و همین از کندی و تاخیر در کار استارت‌آپ‌ها می‌کاهد.  بیشتر این نکات باید طی جلساتی به فعالان اکوسیستم استارت‌آپی کشور آموزش داده شود.

درست است که بیشتر شتابدهنده‌ها با برگزاری جلسات منتورینگ، جلسات مشاوره کسب و کار  حتی جلسات آموزش مالی تلاش می‌کنند تا فعالان اکوسیستم استارت‌آپی را به مسیر درست و موفقیت آمیز کارآفرینی هدایت کنند؛ اما بسیاری از فعالان حوزه استارت‌آپی قشری جوان، با تجربه‌هایی بسیار اندک و ظرفیت‌هایی بسیار پایین هستند. در نتیجه ایده‌ها را به صورت هیجانی آغاز کرده و در مسیر به دلیل چالش‌ها و مشکلات موجود از ادامه راه پا پس می‌کشند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که به طور کلی، نبود منابع مالی، مشکلات تامین مالی، آشنا نبودن بسیاری از شرکت‌های هدف، در دسترس نبود برخی فناوری‌ها، مهارجت کثیر نخبگان و تخصیص نامناسب منابع از جمله چالش‌هایی است اکوسیستم استارتاپی در کشورمان با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

یکی دیگر از موضوعاتی که باید به صورت جدی آن را مورد توجه قرار داد، مباحث مرتبط با نیروی انسانی در اکوسیستم استارت‌آپی است. بسیاری از استارت‌آپ‌ها با ایده‌های کوچک آغاز به کار می‌کنند. در بیشتر مواقع هم بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های کشور هستند. در نتیجه تلاش می‌کنند که بار تمامی امور را به تنهایی به دوش بکشند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود. در حالیکه افزایش مناسب و متعادل نیروی انسانی یکی از ویژگی‌های مهم رشد و به بلوغ رسیدن ایده‌ها است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که گویی چالش‌ها، مشکلات و شکست‌های استارت‌آپ‌ها تمامی ندارد.  از مسائل مالی تا استفاده از نیروی انسانی مناسب و ارتباط با مشتری از مهمترین این بخش‌ها هستند. شاید بتوان گفت این چالش‌ها یکی از دلایل شکست بسیاری از استارتاپ‌ها در ماه‌های نخست فعالیت است. اما استفاده از ابزارها و همکارهای مناسب می‌تواند به عبور آسان از این مسیر پرتنش کمک کرده و اکوسیستم استارت‌آپی را به سمت رشد و توسعه ببرد.