کانی مگ-دنیای امروز به واسطه تکنولوژیهای جدید بازار بسیار رقابتیتری را نسبت به گذشته پیدا کرده است. یکی از دستاوردهای انقلاب صنعتی چهارم این است که صنایع محصولاتی کیفی؛ اما با قیمت مناسبتر تولید کنند.
به همین دلیل هوشمند کردن خط تولید و توجه به این مسئله که کاهش هزینههای تمامشده محصول برابر است با سود بیشتر، برای تولیدکنندگان حایذ اهمیت است.دکتر کروز ماچادو(V. Cruz-Machado) استاد دانشگاه نوا در شهر لیسبون است وی دکتری خود را در رشته صنایع گرفته و رئیس بخش مهندسی مکانیک و صنعتی این دانشگاه است. وی بیشتر عملیات مدیریت تولید تدریس میکند. این استاد دانشگاه در گفتگو با کانی مگ از نقش تحقیق و توسعه تاثیر آن بر تولید در انقلاب صنعتی چهارم میگوید. در ادامه مشروح صحبتهای وی را بخوانید.
محصولات موج چهارمی چه ویژگیهایی نسبت به محصولات دیگر دارند؟
شاید در نگاه اول نتوان این موضوع را تشخیص داد. این ویژگیها گاهی ظاهری و گاهی هم بسیار ویران کننده هستند. همین گوشیهایهوشمند نمونه بازر تغییرات در سالهای اخیر را نشان میدهد و یا حافظهها(رم ) که در سالهایگذشته برایانتقال اطلاعات چه دشواریهاییرا بر دوش مردم میگذاشتند؛ اما در سالهایاخیر به صورت شگفت انگیزی تغییر کردهاند. تغییر این محصولات را میتوان ویران کننده نام گذاشت.
انقلاب صنعتی چهارم ویژگیهای بسیاری دارد؛ اما باید توجه داشت که در این تغییر جهانی فرصت خطا بسیار اندک است. یک تولید کننده و یا ارائه دهنده خدمات و یا هر کسب و کار دیگری فرصت زیادی برای آزمون و خطاهای فراوان با مدت زمان طولانی ندارد. در این میان جایگاه تحقیق و توسعه در کم شدن آزمون و خطاها بسیار مهم است.مجموعه تحقیقات است که پیش از راه اندازی یک کسب و کار ضریب خطاها را کمتر میکند. انقلاب صنعتی چهارم در بیشتر کشورهای دنیا درحال گذر به انقلاب صنعتی پنجم است؛ اگر دقت داشته باشید روند عادی در صنعت این گونه است که محصولاتی با چند وجه تولید می شوند. بیشتر محصولات تولید شده در چند سال اخیر همراه با افزایش سطح نوآوری در تولید هستند. در حال حاضر محصولات تولید شده این قدرت را دارند که یک ارتباط سایبری از طریق اینترنت اشیا با سایر محصولات داشته باشند و یک سیستم و شبکه مرتبط با یکدیگر را داشته باشند. علاوه بر این یکپارچه سازی تولید و تجهیزات به صورت هوشمند انجام میشود. تمرکز بر رویتوسعه و تولید سبز بالا رفتن بهره وری انرژی یکی دیگر از محصولات چند وجهی انقلاب صنعتی چهارم هستند.
جایگاه رباتها در تولید این محصولات چیست؟ چه نقشی در انقلاب صنعتی چهارم دارند؟
یکی از اثرات حضور پررنگ ربات ها در بخش تولید کاهش هزینهها است. هزینههای نیروی انسانی که روز به روز تمایل به افزایش دارد با حضور پررنگ رباتها در انقلاب صنعتی چهارم رو به کاهش میگذارد. اما از سویی کارگران ماهر شرکتها را ترک میکنند البته رباتها هم به عنوان نیروی کار ماهر در بخش تولید مشغول به فعالیت میشوند. این موضوع باعث میشود که بسیاریاز مردم نیاز جدی به شرایط کاری بهتر داشته باشند؛ زیرا رباتها یک رقیب جدی برای آنها تلقی میشوند. در نتیجه یک نیاز جدی به نام نوآوری در کارگران هم شکوفا میشود و خود این موضوع میتواند محل زایش فناوری و یا یک خلاقیت باشد. درحالیکه بسیاری از کارشناسان اقتصادی انقلاب صنعتی چهارم را انقلابی بزرگ برای گسترش بیکاری میدانند؛ اما باید گفت که انقلاب صنعتی چهارم محل تولید خلاقیت، مزیت و مهارت است. در این شرایط هرچه نیروی انسانی خلاقتر و با مهارتتر باشد از موفقیت بیشتری برخوردار میشود. پس به ناچار باید میزان مهارت را در میان کارگران بالا برد. البته منظور مهارت بالا رفتن دانش کارگران و نیروی انسانی هم هست.
یعنی یک کارگر برای ادامه فعالیت خود باید به دانش مجهز باشد؟ این کارگران چه ویژگیهایی دارند؟
بدون شک این چنین است. کارگران مجهز به دانش دارای استراتژی و چشم انداز بلند مدت هستند. کارگران میتوانند سیستمهای اطلاعات را مدیریت کنند و از دادهها برای توسعه بخش خود استفاده کنند. هرچه میزان مهارت کارگران بالاتر برود، درصد امنیت محیط کار هم بیشتر خواهد شد. از سوی دیگر توسعه پایدار در سیستم کسب و کار و زنجیره تامین امکان پذیر میشود .
برای بیشتر شدن کارگران ماهر چه باید کرد؟
در وهله اول باید برای تولید سرمایه فکری داشت. آموزش دانش مدیریت در میان کارگران و تشویق آنها برای شناخت دانش مدیریت یکی دیگر از راههای تکثیر کارگران ماهر است. توسعه استعدادها و بالا بردن هوش هیجانی در محیط کار میتواند شرایط را برای تکثیر کارگران ماهر مهیا کرده و موفقیت را بیشتر کند.
در انقلاب صنعتی چهارم از کارگر تا تولید محصولات جدید و متفاوت و تغییرات جدید را به خود میبینند. خدمات دهی در این شرایط چگونه تغییر میکند؟
وقتی صحبت از انقلاب است باید تغییرات تمامی بخشها را به صورت جدی مد نظر قرار داد. خدمات هم یکی از بخشهایی است که در انقلاب صنعتی چهارم تغییر یافته است. خدمات دهی موج چهارمی دارای ویژگیهایی است که در سرویسدهیهای هوشمند به خصوص در تجارت، سلامت، مدیریت کسب و کارها و … میتوان دید. در این نوع خدمات دهی پشتیبانی مشتریان یک اصل به شمار میرود. همچنین تحویل محصول و ارائه خدمات رایگان پس از فروش دیگر یک نیاز است نه یک خدمت جانبی برای تولیدکنندگان. خدمات موج چهارمی دارای کیفیت و قابلیت اطمینان هستند، برای محصولات موچ چهارمی باید خدماتی قابل اطمینان در نظر گرفت. خدمات موج چهارمی دارای ادراک و ارزش افزوده هستند؛ اما در سالهای گذشته خدمات یک محصول بیشتر محدود به خدمات پس از فروش و یا ارسال محصول بود. خدمات جدید با بهره گیری از دادهها و سیستمهای هوشمند با درک نیاز مشتری در راستای برطرف ساختن آن ارائه میشود.
دادهها و سیستمهای هوشمند در کدام بخشها تاثیر گذار هستند؟
سیستمهای دیجیتال تمامی زنجیره تولید یک محصول را میتوانند تحت تاثیر خود قرار دهند. سیستمهای دیجیتالی میتوانند شبکه سازگار درون سیستمی را راه اندازی کنند. همچنین قابلیت طراحی و راه اندازی یک مدل کسب و کار را دارند. سیستمهای عامل دیجیتال میتوانند عاملی هوشمند در تصمیمگیریهای سازمانی باشند که تمامی این تصمیمات بر اساس دادههایی است که سیستمهای دیجیتال آن را نگهداری میکنند. در آینده دادهها به عنوان اهرم اصلی سیستمها و مدلهای کسب و کار عمل خواهند کرد.
این اتفاق زندگی بشری را چگونه تحت تاثیر قرار میدهد؟ سرنوشت انسان در این شرایط چگونه است؟
در بسیاریاز کشورها ارائه داده به سیستمها یک کار اشتباه تلقی میشود. در برخیکشورهای توسعه یافته نیز این اتفاق پیش میآید که مردم تمایلی به ارائه اطلاعات نیستند؛ اما افراد روزانه به ناچار بخشی از اطلاعات خود را در اختیار گروه های مختلف قرار میدهند. دادههای بزرگ از این طریق جمع آوری شده و مورد استفاده بسیاری از افراد به خصوص صاحبان کسب و کارهای نو قرار میگیرد. این موضوع حتی سرنوشت شهرها را هم در آیندهای چندان دور تغییر خواهد داد. دادههای بزرگی شهرهایی هوشمند با ساختمانهایی هوشمند و جوامع هوشمند را رقم میزنند. در این شهرها انرژی، محیط زیست و مدیریت ایمنی اولویت قرار دارد. البته زندگی در شهرهای هوشمند پایدار و راحت است. اما عدهای معتقدند با هوشمند شدن شهرها ارزش دیجیتالی صنایع بالا میرود و راه نفوذ به کسب و کار و زندگ یمردم هم به مراتب بیشتر میشود. در انقلاب صنعتی چهارم تصورات بسیار بالاتری نسبت به درک عمومی ساخته شده است و این موضوع انتظارات را بسیار بالاتر میبرد که گاهی این موضوع از از تحقق و گسترش شیوههای خوب هم جلوگیری میکند.
- نویسنده : محمد قهرمانی کوشان