معادن ثروث اندوخته نسل‌های آینده هستند
کانی مگ، سیاوش پورعلی- حوزه‌ای که با توجه به ذخایر معادن ایران می‌توان بخش قابل توجهی از ایجاد اشتغال را به خود تخصیص دهد. آن هم با توجه به فارغ التحصیلانی که بعد از اتمام تحصیلات یا بیکار هستند و یا در مشاغل غیر تخصصی مشغول به کار شده‌اند.
از سویی دیگر با افزایش حساسیت نسبت به وضعیت محیط زیست کره زمین، کنوانسیون‌هایی منعقد شده است. اگر ایران می‌خواهد در این زمینه حرکت نوینی آغاز کند باید با آنها همراهی کرده و با قوانین آنها به‌روز رسانی شود.
یک کارشناس اقتصادی در مورد اولویت‌های دولت سیزدهم در زمینه احیا یا بهبود وضعیت معادن ایران معتقد است «دولت جدید در اولین قدم در جهت احقاق حقوق از دست رفته فعالان حوزه معدن چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی باید معادنی که با اتکا بر رانت و نزدیکی به سیاستمداران واگذار شد است را مورد بازبینی قرار بدهد.»
حسن مرادی، کارشناس و تحلیلگر مسایل اقتصادی، در خصوص انتظارات فعالان حوزه معدن در ایران از دولت سیزدهم می‌گوید: «در دنیای امروز که همه تلاش‌ها به سمت نوین کردن صنعت معدن پیش می‌رود باید گفت کشوری مانند ایران که از ذخایر خوبی درحوزه معادن انرژی و همچنین فلزات برخوردار است دچار چالش‌هایی در زیرساخت‌ها شده است و مجری‌های استخراج هنوز بر برداشت‌های سنتی از معادن تاکید داریم. این موضوع نشان دهنده آن است که این حوزه پتانسیل‌های اقتصادی بسیاری برای کشور به همراه دارد که هنوز دست نخورده باقی مانده است.»
او با اشاره به کنوانسیون‌های جدید محیط زیستی در زمینه برداشت‌ها از معادن که ایران در آنها حضور ندارد، ادامه میدهد: «در بسیاری از کشورها که خود را ملزم به رعایت قوانین کنوانسیون‌ها می‌دانند جایگاه معادن در اقتصادشان کاملا مشخص است. بسیاری از دولت‌ها برای تامین انرژی (زغال سنگ) و سایر فلزات و همچنین حفظ نیروی کار، حمایت همه جانبه‌ای از معادن می‌کنند و با در نظر گرفتن موارد تشویقی از بخش خصوصی حمایت می‌کنند. این موضوع در ایران چندان پر رنگ نیست. متاسفانه باید بگوییم بسیاری از معادن در ایران با رانت به نزدیکان افراد پر نفوذ واگذار شده است که باز بینی در این زمینه میتواند به عنوان مهمترین مطالبه فعالان حوزه معدن از دولت سیزدهم باشد.»
آسیب‌های واگذاری‌های غیرتخصصی
این تحلیلگر مسایل اقتصادی در مورد صدماتی که واگذاری‌های غیر تخصصی به حوزه معدن در ایران وارد کرده است، اضافه می‌کند: «واگذاری معادن به اشخاصی که تخصصی در این زمینه ندارد صدمات جبران ناپذیری را به اشتغال در حوزه معدن و محیط زیست وارد کرده است و عملا می‌بینیم که بخش خصوصی در این زمینه نادیده گرفته شده است و به دلیل اینکه معادن واگذار شده بعد از مدتی به حال خود رها می‌شوند، به دنبال آن بیکاری و چالش‌های اقتصادی گریبان اقتصاد ایران را می‌گیرد و با وضعیتی اینچنینی روبه‌رو می‌شویم که به‌عنوان مثال عدم وجود فن‌آوری‌های ساده باعث شده تا سنگ مرمر ایران که کیفیت ممتازی دارد برای برش به کشورهای دیگر ارسال بشود. به نظر می‌رسد اولویت دولت در بهبود وضعیت معادن ایران در اولین قدم ساماندهی معادنی است که با اتکا بر رانت واگذار شده است.»
انتظارطولانی برای نوسازی ادوات استخراج معادن
مرادی با اشاره به دیگر مطالبات فعالان حوزه معدن و با تاکید بر بهبود روابط اقتصادی با کشورهایی که صنعت معدن به‌روزی دارند، می‌گوید: «معادن در جهان هر روز در حال نزدیکتر شدن به فناوری‌هایی است که هم به وضعیت بحرانی محیط زیست کمک می‌کند و هم بهره‌وری اقتصادی را افزایش میدهد و خطرهای کمتری هم برای کارگران به همراه دارد. متاسفانه باید بگوییم که ایران در این زمینه وضعیت خوبی ندارد. بخش خصوصی و همچنین دولتی سال‌ها است که در انتظار نوسازی ادوات استخراج از معادن هستند. موضوعی که در این زمینه باید به آن اشاره کنیم این است که ما هرچه زودتر باید برای استخراج از معادن کلنگ و دینامیت را کنار بگذاریم و از معادن به نوعی استخراج کنیم که در دامن طبیعت رها نشوند.»
او در همین مورد و با تاکید بر جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی ادامه میدهد: «همانطور که اشاره کردم معادن در جهان هر روز شاهد معرفی ماشین آلات و ادوات استخراج جدید هستند که ما در ایران با توجه به ذخایر بی‌نظری که در معادن داریم از آنها بی‌بهره هستیم که با بهبود روابط اقتصادی با کشورهایی مانند چین که در این زمینه از فناوری‌های جدید استفاده می‌کنند وضعیت این حوزه را بهبود ببخشیم. اگر ما توان تولید ماشین آلات و تاسیسات استخراج مدرن را نداریم باید از سایر کشورها کمک بگیریم و برای جذب سرمایه‌گذار خارجی و داخلی موارد تشویقی هم منظور کنیم. همچنین با اعزام تیم‌هایی متخصص به این کشورها و بهره گرفتن از آموزش‌های جدید شاهد پوست اندازی در معادن ایران باشیم. اولویت دیگر دولت سیزدهم در حوزه معادن باید به واردات تجهیزات مدرن به داخل کشور مربوط باشد که در این زمینه با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستیم.»
معادن کوچک و رهاشده در روستاها احیا شود
این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی با تاسف بار خواندن رها کردن معادن در روستاها و شهرهای کوچک اضافه می‌کند: «نکته دیگری که در این بین باید به آن اشاره کنیم که دولت جدید هرچه زودتر اقدام به ساماندهی آنها بکند، معادن رها شده در روستاهای کوچک و شهرستان‌های دور افتاده است. متاسفانه باید بگوییم با ورود افراد غیر متخصص و بهربرداری غیر استاندارد از معادن ایران مشکلات بسیاری را برای مردم بومی به وجود آورده است که بیکاری و تخریب جاده‌های روستایی به دلیل تردد کامیون‌ها از جمله این آسیب‌ها است. به دلیل عدم شفاف‌سازی در زمینه بهره‌برداری و مالکیت معادن در ایران بسیاری از افراد بومی که می‌توانند با فعالیت در معادن اطراف محل زندگی خود وضعیت اقتصادی بهتری داشته باشند حالا بیکار هستند. همچنین بسیاری از روستاها که معادنش استخراج می‌شوند نه‌تنها صرفه اقتصادی برای آنها نداشتند بلکه به دلیل تردد بیش از حد کامیون‌ها در جاده‌های آنها می‌توان گفت حالا جاده‌ای هم برای تردد در اختیار ندارند که به این موضوع هم باید توجه بیشتر بشود.»
معادن ثروث اندوخته نسل‌های آینده هستند
این کارشناس اقتصادی در پایان با تاکید بر صیانت از معادن ارزشمند ایران می‌گوید: «هرچه دولت باید در زمینه استخراج از معادن از فناوری روز دنیا استفاده کند. بر این موضوع تاکید داشته باشد از سویی دیگر باید به فکر صیانت از ذخایر معادن نفتی هم باشد. این معادن به نوعی ثروث اندوخته برای نسل‌های آینده محسوب می‌شود که باید از آنها نگهداری کنیم و در صورت امکان این معادن را دست‌نخورده نگاه داریم. صنعت معدن در ایران پتانسیل بسیار زیادی دارد که باید بتوانیم از معادن نفتی کشور صیانت کنیم. در سایر معادن ایران که فلزات گران‌بها از آن استخراج می‌شود میتواند به بهبود اقتصاد و همچنین بهبود وضعیت اشتغال کمک بکند و بخشی از بیکاری که یکی از بحران‌های جوانان محسوب می‌شود را برطرف کند همانطور که اشاره کردم این حوزه باتوجه به عقب ماندگی میتواند پتانسیل خوبی برای اقتصاد کشور محسوب بشود که امیدواریم دولت جدید با هم اندیشی فعالان حوزه معدن در ایران به نتایج خوبی دست پیدا بکند.»
