کانی مگ– رشد شگفت انگیز انقلاب صنعتی چهارم و تحولات شگرف آن در صنایع، گویی جهانی دیگر را خلق کرد.در جهان تازه‌ای که نیروی انسانی،صنایع،مدیران و کسب و کارهای جدید معنا و مفهوم پیدا می‌کنند. این ابر انقلاب قبل از قوع پیش بینی شده بود و به صورت جدی از سوی اندیشمندان مورد تاکید بود. دنیای امروز در آستانه یک انقلاب صنعتی جدید در حوزه فناوری قرار گرفته است؛ انقلابی که شیوه زندگی، کار کردن و نحوه ارتباط ما با یکدیگر را اساسا تغییر خواهد داد. این تغییر به لحاظ مقیاس، گستردگی و پیچیدگی‌اش به هیچ یک از اتفاقاتی که بشر تا امروز شاهد آن بوده، شباهت ندارد. هنوز هیچ کس نمی‌داند، انقلاب صنعتی پنجم چه دستاوردهایی را خواهد داشت؛ اما مسئله مسلم این است که واکنش به آن باید واکنشی یکپارچه و جامع باشد تا تمام گروه‌های ذینفع در جامعه جهانی را از بخشهای خصوصی و دولتی گرفته تا جوامع مدنی و گروه‌های دانشگاهی در بر بگیرد.به اعتقاد اولیودورین ماتی(Oliviu Matei) استاد دانشگاه Cluj-Napoca کشور رومانی انقلاب صنعتی چهارم که از آن به عنوان موج چهارم صنعت نیز یاد می شود. دارای مزیت‌ها و در عین حال خطرات بسیاری هم هست. عده‌ای می‌گویند انقلاب صنعتی چهارم بر پایه انقلاب سوم بنا شده و این تحول تلفیقی است از فناوری‌هایی در میان حوزه‌های دیجیتال و فیزیک که روز به روز کار یدی را به چالش می‌کشد و قدرت تفکر را مهمتر می‌کند. دنیای جدید شرایطی را تجربه می‌کند که که ترس بزرگی به عنوان تغییرات عمیق در نظام‌های حاکمیتی، مدیریتی و تولید در حال وقوع است. در ادامه مشروح صحبت‌های وی را بخوانید.
مهمترین ویژگی انقلاب صنعتی چهارم چه بود ؟ حالا انقلاب صنعتی پنجم چه خطراتی برای صنایع کشورهای در حال توسعه رقم می‌زند؟
انقلاب صنعتی چهارم نیز همانند انقلاب‌های پیشین، از قابلیت بالقوه برای افزایش سطح درآمد جهانی و ارتقاء کیفیت زندگی مردم سراسر جهان برخوردار است. تا به امروز مصرف کنندگانی که به دنیای دیجیتال دسترسی داشته‌اند، بیشترین استفاده را از این انقلاب صنعتی برده‌اند. فناوری‌های جدید، ارائه خدمات و تولیداتی را میسر ساخته که بهره‌وری و لذت از زندگی را ارتقاء بخشیده‌اند. این موراد، بدون شک میتواند مهمترین ارمغان انقلاب چهارم صنعتی باشد. البته این موج با قدرت و سرعت بسیاری در حال عبور است، پس باید شاهد نشانه‌ها و اتفاقات شگرف بسیاری باشیم. هوش مصنوعی جهان را در حوزه فناوری به تماشای معجزه‌های بسیاری در عرضه کالا و خدمات می‌خواند. این اتفاق در بلند مدت بدون شک به لحاظ بهره‌وری و تولید موثر خواهد بود. یکی از این دستاوردها کاهش هزینه‌های حمل و نقل و بهره‌وری زنجیره های تأمین و لجستیک جهانی است. خب در نتیجه می‌توان به کاهش هزینه‌های تجارت اقدام کرد. تمام این اتفاقات منجر به افزایش رشد اقتصادی می‌شود. از سوی دیگر باید نگران برخی اتفاقات هم بود. درست است جهان در در نسل چهارم صنعت دست خوش تغییرات بزرگی می شود؛ اما نباید از خطرات آن هم غافل شد.
چه خطراتی؟
برخی معتقدند که انقلاب صنعتی پنجم می تواند به ایجاد نابرابری‌های بیشتری منجر شود، به ویژه در ظرفیت بالقوه برای ایجاد اخلال در بازارهای کار. با جایگزینی ماشین‌های اتوماتیک به جای نیروی کار انسانی، شکاف میان دستاوردها برای بازار سرمایه و دستاوردها برای بازار کار روز به روز عمیق تر می‌شود. البته یک سناریوی دیگر نیز مطرح است که این جایگزینی نیروی کار انسانی با ماشین‌ها و فناوری‌های پیشرفته، در مجموع به افزایش کلی فرصت‌های شغلی مطمئن و ارزشمند بیانجامد. انقلاب صنعتی پنجم، انقلابی با ظهور ربات‌ها و خودکار شدن ماشین‌آلات صنعتی است و مهارت کارگران و مدیریت این فناوری‌ها یکی از چالش های اصلی آن به شمار می‌رود.
برای جلوگیری از این خطر و یا مدیریت این بحران چه باید کرد؟
در اینکه اقتصاد دنیا تحت تاثیر تحولات آتی تغییرات بزرگی را به خود می بینید،شکی نیست؛ اما در این مسیر شرکت‌ها و بنگاه‌هایی موفق می‌شوند که به سرعت خود را با جریان این انقلاب هماهنگ کنند. اگر به یاد داشته باشید تافلر در کتاب ثروت انقلابی هم در رابطه با این موضوع صحبت کرده بود. کارخانه‌ها بزرگترین و بیشترین تغییرات را در این جریان متحمل می‌شوند. کارخانه‌ها باید الگوی جدیدی بپذیرند که مبتنی بر دانش است. تغییرات جدید کارخانه‌ها باید از تغییر در طراحی‌ها آغاز و به تربیت نیروی انسانی دانش بنیان و متخصص ختم شود. در غیر این صورت موج چهارم اقتصاد،از آنها عبور می‌کند. کارخانه‌ها چاره‌ای جز سوار شدن بر این موج را ندارند. کارخانه‌ها باید هوشمند شوند در غیر این صورت در برابر سرعت موج چهارم حذف می‌شوند.
کارخانه‌های هوشمند چه ویژگی‌هایی دارند؟
در کارخانه هوشمند، ماشین‌آلات و محصولات در ارتباط با یکدیگر مانند راننده و ماشینی هستند که هیچ یک بدون دیگری نمی‌توانند وجود داشته باشند. برای تحقق این هدف نیاز به همکاری رانندگی تولید، و مواد اولیه و ماشین‌آلات پیوسته وجود دارد. در موج جدید که فناوری و به خصوص اینترنت در آن حرف اول را می‌زند تولید انبوه با یک حرکت انعطاف پذیر و با بهره‌گیری از توانایی‌های فردی و منابع دوستانه محقق می‌شود.
نقشه راه کشورهای کمتر توسعه یافته در مسیر انقلاب صنعتی چهارم چیست؟
-ترویج و ساخت دانشگاه‌ها و بنیادی کردن علم در صنایع.در موج چهارم، اقتصاد کشورهای در حال توسعه بیش از هر کشوری احتمال آسیب دیدن دارد.
-بالابردن آگاهی
-ادغام مورد نیاز و به موقع(کارخانه‌ها باید به روز رسانی یا ادغام شوند و یا به موقع سطح خود را ارتقاء بخشند.)
-بنا کردن کارخانه‌هایی انعطاف پذیر(داشتن توانایی تغییر و تطبیق با تحولات روز جهان)
– فهمیدن پیچیدگی و فهم اینکه هیچ چیز بسیار پیچیده نیست.
-باور سادگی(هیچ چیز سخت ویا خیلی ساده نیست)
به نظرشما کشور ایران در انقلاب صنعتی چهارم در چه بخش هایی قدرت پیشرفت بیشتری دارد؟
کشور ایران در مقالات متعددی در زمینه نانو فناوری‌ها دارد. به نظر می‌رسد دانشگاه‌های ایران تمرکز ویژه‌ای بر روی نانوفناوری‌ها دارد واین موضوع میتواند زمینه تحول و وورد ایران به انقلاب صنعتی چهارم باشد.
نانوفناوری، توانمندی تولید مواد، ابزارها و سیستم‌های نوینی است که کنترل سطوح مولکولی و اتمی را در دست گرفته‌اند. این جریان اصلا نباید کم و نادیده گرفته شود. نانو فناوری‌ها همانطور که در ایران مهم هستند در جهان هم مورد توجه قرار می‌گیرند. ساخت محصولاتی در حد و مقایس نانو متری میتواند به یک نقطه تمایز برای ایران با سایر رقبای جهانی در نظر گرفته شود. به نظر می‌رسد کشور ایران ظرفیت بالایی در رشته‌های شیمی و فیزیک دارد. این رشته ها مهمترین و اصلی ترین رشته‌های انقلاب صنعتی چهارم هستند.
- نویسنده : محمد قهرمانی کوشان
